arcam

Met de 10^e editie van de populaire lezingenreeks staan we stil bij de verandering. Volg de transformatie met de tijdlijn van de Winterlezingen! En koop snel je ticket voor de 10e editie!

In zes lezingen stond de eerste Winterlezingenreeks in het teken van Plan Zuid. Aanleiding vormde het gegeven dat het in 2014 een eeuw geleden was dat stedebouwer en architect H.P. Berlage opdracht kreeg voor het ontwerp van dit uitbreidingsplan voor de zuidkant van Amsterdam. Het plan werd de grondslag van een geliefd en veel bewonderd stadsdeel.

In de zes Winterlezingen van 2015 schetsten deskundigen de hoofdlijnen en achtergronden van de veelomvattende transformatie van de IJ-oevers, in een historisch perspectief dat terugreikt tot de Gouden Eeuw en vooruitblikt naar de toekomst.

Met de derde reeks stond de Amsterdamse openbare ruimte centraal. Zes tot de verbeelding sprekende Amsterdamse openbare ruimtes – twee straten (Weesperstraat/Wibautstraat en De Van Woustraat), twee pleinen (De Dam en Leidseplein) en twee parken (Het Vondelpark en Het Westerpark) – werden door deskundigen aan een nadere beschouwing onderworpen.

In een zestal lezingen stonden we telkens stil bij een infrastructureel project in Amsterdam,waarbij de historie en de stedenbouwkundig gevolgen ervan werden besproken. Van de haven en de Ring A10 tot en met het metronetwerk en de toekomstige Sprong over het IJ.

In het vijfde seizoen legden we ons toe op de stadsuitbreidingen die Amsterdam hebben gevormd sinds begin twintigste eeuw. Welke ideologische uitgangspunten liggen ten grondslag aan de plannen en hoe zijn deze vertaald in de realisatie ervan? En wat is de houdbaarheid van de visies van de plannen?

Tijdens de zes lezingen stond telkens een uitbreidingsplan centraal, soms gecombineerd met een vergelijkbaar plan. Van Plan Zuid via de ‘dorpen’ in Amsterdam-Noord, het Algemeen Uitbreidingsplan (AUP), de Bijlmer en Plan van Gool, Zeeburgereiland en IJburg naar het nog te realiseren Haven-Stad.

In 2019 zagen we de stad uit haar voegen groeien. Amsterdam wilde, en wil nog steeds, verdichten en transformeert monofunctionele buurten tot echte stadswijken met aandacht voor circulariteit en duurzaamheid. Hoe wordt dit aangepakt? Voor deze lezingenreeks selecteerde Arcam zes projecten: van de plannen voor het Zuidasdok tot de ontwikkelingen in het Centrumgebied Amsterdam Noord en van de transformatie van het Bajeskwartier tot de plannen voor een nieuw stadscentrum rondom Station Sloterdijk.

Na het onderwerp van de transformatie van monofunctionele wijken in 2019, stonden in 2020 de vernieuwing van vijf oude stadswijken centraal: Indische Buurt, Spaarndammerbuurt, Jeruzalem, Overtoomse Veld en de Van der Pekbuurt. Iedere wijk werd vanuit een andere disciplines bekeken waardoor er steeds weer een nieuw en verrassend beeld van de wijk ontstond.

Vanwege corona veranderde de aard van de Winterlezingen in 2021 noodgedwongen. De serie werd online gestreamd op woensdagmiddag en er ontstond ruimte voor kritische panelgesprekken na de lezingen. In vijf afleveringen legden we ons toe op de woningbouwopgave in de Metropoolregio Amsterdam.

Aan zet kwamen Hyde Park (Hoofddorp), Hembrugterrein (Zaandam), Schalkwijk (Haarlem), Floriade (Almere) en het Stationsgebied (Purmerend). Met experts, ontwerpers en bestuurders bespreken we de actuele ontwikkelingen in deze gebieden, gekoppeld aan complexe vraagstukken, zoals stijgende huizenprijzen, sterke (en geconcentreerde) economische groei, de toenemende druk op het metropolitane landschap en de groeiende belasting van (snel-)wegen en ov-netwerk.

Ook 2022 stond nog in het teken van corona, waardoor de reeks op 1 locatie en op donderdagmiddag gehouden werd. De eerste ontwerpen voor de Sluisbuurt waren inmiddels uitgegeven en in uitvoering. In de lezingen bespraken we de ontwerpen en reflecteerden we op de grotere ambities die daaraan ten grondslag liggen.

Bijzonder aan deze lezingenreeks was het gezamenlijk toewerken naar het formuleren van lessen en adviezen om alle ambities van de Sluisbuurt ook bewaarheid te laten worden.

Amsterdam heeft het afgelopen jaar de voltooiing gezien van veel grote, langverwachte projecten, die we in de meeste gevallen in 2014 nog niet konden zien aankomen. In het kader van het Arcam Jaarprogramma ‘Architectuur voor Iedereen’, hebben we daar de 5 projecten uitgehaald die de entree vormen tot een wijk of gebied. Want diversiteit en inclusiviteit zijn thema’s die de laatste jaren nadrukkelijk aanwezig zijn in het maatschappelijke debat.

Maar we hebben een gebrek aan belangstelling geconstateerd in de bouwwereld. Dit lijkt vooral het gevolg van een gebrek aan bewustzijn, mede omdat ontwerpers en opdrachtgevers binnen en buiten hun opleiding/werkveld nauwelijks in contact komen met mensen met een beperking, en daardoor niet weten hoe (eenvoudig) de toegankelijkheid van publieke ruimtes, gebouwen en kennisdomeinen kan worden vergroot.

Dus hoe staat het met de toegankelijkheid van het ontwerp van Sluishuis; De Entree (Amsterdam Centraal), Entreepark en Paviljoen Amsterdam UMC, Jakoba Mulderhuis en Booking.com HQ?