De Tijdlijn van… Bas Kok
De hybride havenstad aan het IJ
Arcam nodigt in het kader van de nieuwe Tijdlijn Amsterdam 2000-2030 diverse experts uit om hun kennis, kijk en kunde te delen! Bas Kok, auteur/ publicist van o.a. Oerknal aan het IJ en Metromorfose, vertelt over wat de grootste ontwikkelingen waren de afgelopen twintig jaar.
Een milleniumsprong is nooit een klein sprongetje. De eerste drie decennia van de 21ste eeuw zijn en worden een ‘giant leap’. Maar welke dingen springen er in de stedelijke ontwikkeling van Amsterdam uit in de periode 2000 – 2030? De grootste verandering wereldwijd is de definitieve doorbraak van internet. Internet lijkt in een stad niet zo zichtbaar, maar het is bijna net zo belangrijk als stroom – de hele stedelijke infrastructuur komt tot stilstand als het internet uitvalt. En daarom goed dat de doorbraak is meegenomen op de tijdlijn van ARCAM.
Door het internet leven stedelingen anders, dus beginnen we de stad ook anders te bouwen. De twintigste-eeuwse functiescheiding is aan het verdwijnen. Mensen zijn steeds vaker hybride: ze zijn tegelijkertijd inwoner, toerist, werknemer of consument. Daarom wordt ook de stedelijke ruimte hybride. Groene ruimte en water zullen minder strikt gescheiden zijn van stedelijke bebouwing. In de 20ste eeuw had Amsterdam één centrum, de grachtengordel.
In de afgelopen twintig jaar is de stad ‘polycentrisch’ geworden. Elk stadsdeel heeft de afgelopen jaren verschillende grootstedelijke stadscentra ontwikkeld, met een bijna compleet aanbod van wonen, werken, winkelen, leisure en uitgaan. Bijvoorbeeld de Zuidas, Arena Bijlmer, Museumplein, De Hallen, Overhoeks, Centrum Amsterdam Noord, NDSM en Watergraafsmeer. Er gaan meer van dit soort hybride centra bijkomen.
Van een heel andere orde, maar zeker een in het oog springende ontwikkeling is hoogbouw. De top 20 van hoge gebouwen, als bijvoorbeeld de Pontsteiger – ook te zien op de tijdlijn, in Amsterdam bestaat op twee na uit torens van de afgelopen twintig jaar. De ban is gebroken. Op dit moment zijn er slechts zeven gebouwen boven de 100 meter, een aantal dat zich voor het jaar 2030 zal hebben verdrievoudigd.
Stedenbouwkundig gezien is de grootste ontwikkeling in Amsterdam van de afgelopen decennia ongetwijfeld de ‘terugkeer aan het IJ’. De gehele 20ste eeuw lag Amsterdam er met z’n rug naartoe – het IJ was een onzichtbaar industriegebied – maar de rest van deze eeuw zal het IJ het stedelijk middenrif worden van Amsterdam. Even na 2030 zal Amsterdam de miljoenste inwoner begroeten. Aan de noordkant zullen Noord en Zaanstad hun grootstedelijke fronten naar het IJ richten, aan de andere kant zullen Oost, Centrum en Westpoort dat ook doen. Het IJ heeft alles in zich om een hybride ruimte te zijn. Daar aan het water zal Amsterdam meer dan ooit worden wat het altijd was: een metropolitane havenstad.
