arcam

Jeanine was van 1989 tot 2002 zakelijk leider van Arcam. In die jaren speelde zij een cruciale rol in de ontwikkeling en professionalisering van de organisatie. Altijd met oog voor inhoud, proces en mensen.

Op paaszondag 20 april 2025 overleed Jeanine. Terugkijkend op haar tijd bij Arcam hebben we onder andere Maarten Kloos, Titia Frieling, Birgitte de Maar en Gabriel Verheggen gevraagd herinneringen aan haar te delen. Hun woorden schetsen het beeld van een vrouw die niet alleen structuur bracht, maar ook ruimte gaf – aan ideeën, aan collega’s en aan de stad.

We zijn Jeanine dankbaar voor alles wat zij heeft betekend.

Maarten Kloos, oprichter en directeur van Arcam (1986-2013): ‘Jeanine is van onschatbare waarde geweest bij het opstarten van Arcam. Ze kwam naar me toe in een tijd dat Arcam nog nauwelijks bestond. “Zou je het leuk vinden als ik bij Arcam kwam werken?” Dat leek me een heel goed idee. Haar volgende vraag was: “Waar is het arbeidscontract?” En zo begon de professionalisering van Arcam, want vervolgens regelde ze niet alleen haar eigen, maar ook mijn contract. Ze speelde ook een grote rol bij de oprichting van het Overleg Lokale Architectuurcentra (OLA), waarvan ze lang voorzitter is geweest. In de jaren 90 werden vele architectuurcentra opgericht, zij leidde vergaderingen, organiseerde (samen met Architectuur Lokaal) excursies, deelde kennis, en was een vraagbaak voor alle architectuurcentra die volgden. Op enig moment was er zelfs een IOLA, een internationaal overleg. Als zakelijk leider was ze streng, maar rechtvaardig, maar ze was ook een hele dierbare vriendin, met wie ik in lief en leed vele borrels jenever heb gedronken.’

Titia Frieling (Bestuursvoorzitter Arcam 1994-2003): ‘Consciëntieus. Dat was ze, je kon op haar bouwen, ik hoor haar praten. Ik zie haar ook als ik mijn ogen dicht doe. Toen ze door een roos geprikt was. Goede wensen voor een goede reis.’

Indira van ’t Klooster (Directeur Arcam sinds 2019): ‘Ik ben ooit bij Arcam begonnen als stagiaire, en heb er daarna nog enige jaren gewerkt als projectleider ARCAM KAART. Ik herinner me Jeanine als een bevlogen en vasthoudende troubleshooter, die – meestal op de achtergrond, maar zeker niet in stilte – oneindig veel praktische en financiële zaken oploste. Ik had dat toen allemaal nog niet zo door, maar terugkijkend kun je zien hoe belangrijk ze is geweest voor bijvoorbeeld het netwerk van architectuurinstellingen. Het huidige CoLA is een vervolg op het OLA, het Metropola ook – de rol van Arcam binnen dat netwerk is in die zin historisch te noemen.’

Marc Peperkamp (Administratie, Verhuur & Vrijwilligers bij Arcam sinds 1995): ‘Jeanine herinner ik me vooral als een onvermoeibare in rood/zwart geklede, sjekkies rollende en rokende sterkhouder in de eerste zeven jaar dat ik bij Arcam werkte. Af en toe behoorlijk chagrijnig (waarom moet ik hier alles altijd alleen doen!) maar op zijn tijd ook zeer begaan en lief voor haar collega’s. Ze nam voor mij alle tijd om me de kneepjes van de administratieve werkzaamheden bij te brengen. En dat alles in een soms maar moeilijk te volgen zwaar Tilburgs accent.’

Birgitte de Maar (Programmamaker Arcam 1991-1999): ‘Mijn eerste ontmoeting met Jeanine was eind 1990. Toen Arcam nog in de huisjes zat. Ze vertelde dat ze kunstenaar was en een “makkelijk baantje” nodig had om de rekeningen te betalen. Je kan je afvragen of werken bij Arcam wel echt een makkelijk baantje was. Ze deed de administratie, de telefoon en alle andere 1.000 dingen waar Maarten niet aan toekwam of zich niet toe kon zetten. Ook toen het team groeide waren Maarten en zij een twee-eenheid. Vertrouwend op elkaar, elkaar af en toe in de haren zitten. En ook ik kon op haar bouwen. Ze was bereid in te springen op de gekste momenten of bij de wonderlijkste problemen. Ze kon ook heel goed heel boos worden. Het duurde niet lang, maar dat was het moment om mezelf onzichtbaar te maken. Maar vaker was Jeanine gastvrij en warm. En dat bleef zo, elke keer als we elkaar zagen, ook toen we beiden al lang weg waren bij Arcam.’

Wijnand Looise (Bestuurslid Arcam 2010-2022): ‘Jeanine was opgeleid als kunstenaar, ze wilde mooie dingen tot stand brengen. Niet alleen in de kunst, maar ook maatschappelijk. Bij Groenlinks, bij de (Binnen-)stad en bij Arcam waar ze als rechterhand van Maarten subsidies binnenhaalde in de begintijd. Na haar vertrek bij Arcam bleef ze betrokken, evenals haar man Edo die jarenlang voorzitter van het Bestuur van Arcam was.’

Peter van der Heijden (beeldend kunstenaar/ adviseur publieke kunst / lid programmaraad Arcam 1997 – 2005): Jeanine was voor mij een trouwe kompaan in het Amsterdamse culturele leven.  In begin jaren tachtig leerde ik haar kennen nadat ze zich bij de redactie van de BBK-krant aanbood als correspondent in Berlijn. Uitgebreide artikelen over het tot bloei komende kunstleven in kraakpanden en multiculturele wijken waren een welkome bijdrage aan de toen florerende kunstenaarskrant. Naderhand trad ze toe tot de redactie en we raakten bevriend, kochten elkaars kunst op solidariteitsveilingen voor Vietnam en Zuid-Afrika en hielden contact. Halverwege jaren 90 betrok ik Jeanine bij de commissie beeldend kunst van stadsdeel Oud West, waar ik namens het AFK adviseerde over kunstprojecten in de publieke ruimte. Ze werkte toen inmiddels bij Arcam, kende de bouwwereld en haar ervaring met woningcorporaties en bestuurlijke handigheid waren een welkome ondersteuning in de commissie. In het weerbarstige proces, politici, beleidsmakers en opdrachtgevers op één lijn te krijgen lukte het ons stoute plannetjes te maken en kunstenaars en architecten te koppelen die, in alle vrijheid, schoonheid en betekenis bij nieuwbouw konden realiseren. Op haar voordracht werd ik een paar jaar later gevraagd voor de programmaraad van Arcam. Met erg veel plezier denk ik terug aan die enerverende creatieve periode waarin ik tot 2005 met vele inspirerende en bevlogen ontwerpers mocht meedenken over de toekomst van de stad. Jeanine ik ben je daar nog steeds erg dankbaar voor.

Gabriel Verheggen (Chef Buitendienst en ARCAM NIEUWS 1990-1996): ‘Ik herinner me Jeanine als de bevlogen regelaarster van Arcam. Welbespraakt, kritisch, direct en met een sterk rechtvaardigheidsgevoel. Dat zij later de politiek in zou gaan was dan ook bijna vanzelfsprekend. Ik heb overigens een heel fijne, blijvende herinnering aan Jeanine als kunstenaar. Dit grote doek heb ik van haar gekocht in 1994 en hangt nog steeds op een prominente plek in ons huis…’

Wat gaf ik vroeger veel om zuiverheid.
Wat dacht ik dat het was?
Nuchter, met blote voeten waden door fris gras.
Strandwandelingen. Mager zijn. En politiek
zeer links. Verboden was lyriek.
Toekomstgedachten had ik niet
en heb ik nooit gekregen
goddank, en had ik geen herinnering
dan was ik nog zo schoon als regen
en even drinkbaar, lieveling

(Vasalis, postuum, 2002)

[Gedicht dat  zo goed bij Jeanine past en dat ze aanleverde voor de afscheidsbundel “Schoonheid  Cadeau” voor ex-bestuursleden Titia Frieling en Nan Raap]

Heb je ook een herinnering aan Jeanine die je graag met ons wilt delen? Laat het weten via marc@arcam.nl.

Voor wie meer wil weten over de beginjaren van Arcam: vanaf 2 mei 2025 is bij Arcam ‘Salon d’Actualité 1986-2013‘ te zien. Deze permanente opstelling over Arcam belicht de periode vanaf het prille begin tot het afscheid van oprichter Maarten Kloos.