arcam

Voor alle deelnemers aan de Dag van de Jonge Ontwerper, en iedereen die geïnteresseerd is in de opgaves in de betrokken steden: de ervaringen en uitkomsten zijn opgetekend door de organisaties.

Stadsbouwmeester Micha de Haas ligt de opgave toe en Arno Goossens, strateeg van de gemeente Amersfoort, spreekt over de ontwikkelingen in de stad. Vooraf zijn de deelnemers al gevoed met enige achtergrondinformatie, zoals het cultuurhistorische onderzoek naar de architectonische waarde van het stadhuis.

Met de lunchdoosjes op zak verdelen de twee teams zich over twee locaties in het stadhuis om zich te buigen over een ruimtelijke strategie voor de herbestemming van deze bijzonder strategisch gelegen locatie, hartje Amersfoort. De stadsbouwmeester neemt beide teams nog even mee naar buiten om een korte ronde om het gebouw te doen en zo de locatie nog even echt te kunnen ervaren.

Het ene team opteert voor sloop van het bestaande stadhuis, het andere team gaat voor behoud en herbestemming. Beide teams trekken in hun voorstellen de groene gordel rondom de binnenstad door. Ook gaan beide teams ervan uit dat de aangrenzende stadsring in de toekomst minder verkeersintensief wordt gemaakt en meer ruimte laat voor groen en langzaam verkeer.

Team 1 laat het dak van de nieuwe invulling bijdragen aan de verbreding van de gorenstructuur. De gefaseerde transformatie die het tweede team voorstelt en de voorgestelde arcade die ontstaat door de kozijnen uit het gebouw te halen is een verrassende vondst, concludeert Micha de Haas. De pitches zijn gehouden in aanwezigheid van Rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving Jannemarie de Jonge. Ze zijn in de raadszaal gefilmd, zodat ze terug te kijken zijn.

Stadsboerderij Osdorp 

Ontwerpers uit Amsterdam en omgeving verzamelden zich ’s ochtends in de stadsboerderij van Osdorp, een groen rustpunt tussen de sociale woningbouw. Opdrachtgever Ymere stelde een casus voor betreffende twee sociale woningbouwblokken op steenworp afstand van de workshoplocatie. De renovatie moest zich focussen op de gevel en de gemeenschappelijke buitenruimtes, dus het was erg fijn om dit in het echt te kunnen zien.

In twee groepjes gingen de Jonge Ontwerpers aan de slag. Gelukkig konden de grondplannen en schetsrollen ook buiten in de zon worden uitgespreid.
De vertegenwoordigers van Ymere leken erg blij met de oplossingen die de Jonge Ontwerpers hadden bedacht. De dag werd feestelijk afgesloten met een drankje op het buitenterrein.

de Architekten Cie. 

In Amsterdam Noord kwamen zo’n zeven jonge ontwerpers bij elkaar op het kantoor van de Architekten Cie. om te werken aan een casus die door Hans Rietdijk van Stadgenoot voorgelegd werd.

In een inspirerende presentatie vertelde Hans over een project in Amsterdam Zuid-Oost. Het betreft een wooncomplex, waarin naast reguliere woningen ook zorgwoningen zijn gevestigd. Het bestaande wooncomplex wordt afgebroken en daarvoor in de plaats komt een nieuw complex met een soortgelijke functie. Uitdaging van het ontwikkelen van een nieuw complex was om ervoor te zorgen dat verschillende doelgroepen toch in harmonie met elkaar in hetzelfde woonblok kunnen leven. De norm bij woningbouw ontwikkeld door de wooncorporatie is sinds 2017 namelijk 40 – 40 -20. Dit houd in dat er 40% sociale huur is, 40% midden huur en 20% vrije sector.

De opdracht voor de jonge ontwerpers was daarom een concept te ontwikkelen dat ervoor zorgt dat verschillende doelgroepen op een prettige en houdbare manier met elkaar kunnen samenleven in hetzelfde wooncomplex of hetzelfde perceel.

De groep werd onderverdeeld in twee groepen die allebei aan de slag gingen met de casus. Na drie uur gaven ze beide een presentatie. De eerste groep had een plan genaamd Common Ground. In dit plan werden de verschillende doelgroepen opgenomen in eigen wooncomplexen, maar was de begane grond een plaats waar iedereen elkaar kon ontmoeten. De tweede groep had een plan dat vanuit een bepaalde piramide was ontwikkeld. Deze piramide liet verschillende vormen van relaties zien tussen bewoners. Deze ging van elkaar niet kennen tot elkaar vertrouwen. Er werd ruimte gecreëerd om bepaalde soorten vertrouwensbanden in deze piramide te stimuleren. Een gedeeld stuk groen met je buur, kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat je een beter band met hen krijgt.

De opdrachtgever was erg te spreken over beide plannen en stelde zelfs voor er nog een keer met beide groepen over te spreken. Hij benoemde hoe deze concepten verdieping gaven aan de plannen.

Blij krijgen de gemotiveerde ontwerpers een rondleiding door het uitverkoren gebied, een voormalig fabrieksterrein. Verbale beelden van huisarchitect en gemeente zetten vervolgens de zaak op scherp. Want hoe breed interpreteer je klimaat in stedenbouw? Als extra een historische gebouwenclip. Weinig blijkt er te vragen, informatie overgoten is het tijd voor eigen actie.

Dus eindelijk aan de slag met verse broodjes en Kizomba muziek op de achtergrond. Eerst in overleg voor dat lumineuze plan. De klok tikt door en beide teams komen alsnog op gang. Zelfs de piepschuimbrander bewijst zijn landschappelijk nut. Met bemoedigende bevraging door tutoren, laat het belletje zich telkens horen. Over een half uur presenteren!

Hoe sterk die verschillen in benadering, hetzij vanuit programma of ruimtelijkheid. De Schakel en het Patchwork verkennen hoe dan ook de potentie van dit gebied. Feedback vanuit de toehoorders ontbloot nog sterker de merites van beide plannen. En onderstreept andermaal weer: It’s all about The Story. Super om mee te krijgen hoe de aangestelde architect hier zelf mee omgaat. Een reünie lijkt een serieuze optie.

Ook het ABC kijkt met bijzonder veel plezier terug op DJO 2021. Onder begeleiding van Willem Hein Schenk (stadsarchitect Haarlem), Jeffrey Bolhuis (AP+E) en Marjolein Peeters (PEP) togen twaalf landschappers, stedenbouwers en architecten aan het werk. De casus waar zij zich in de loop van de dag over bogen betrof ingrepen bij een aantal portiekflats uit de jaren zestig in het Haarlemse stadsdeel Schalkwijk. Doel was onder meer hier de leefbaarheid te verbeteren, een diversiteit aan woontypologieën te realiseren en verbindingen tot stand te brengen met omliggend groen. Tijdens de presentatie van de resultaten aan het eind van de middag werd ingegaan op de rol van de ontwerper en ethiek. Vragen die rijksbouwmeester Floris Alkemade im– en expliciet in zijn ochtend-lezing had opgeworpen, kwamen zo ook aan de orde. Het kringetje was daarmee rond! 

Het DAC ontving negen jonge ontwerpers in het Raadhuis van Hilversum, ontworpen door Dudok. De opdrachtgever was Mo Smit (TUDelft en initiator Bouwtuin) die de opdracht gaf de entree het BCC-gebouw, waarin men voornemens is de Bibliotheek te vestigen, in relatie met de gehele Kerkbrink tot een aantrekkelijke culturele plaats te maken. Gebruikmaken van natuurlijke, lokale bouwmaterialen was daarbij onderdeel van de opgave.

De twee teams kwamen met uitdagende oplossingen. Zowel voor de gevelpartij als de aankleding van het plein waarin zij groen en water terugbrachten. Prachtig uitzicht vanaf de daktuin, waar men een boek kan lezen, bekroonde het voorstel.

De dag begon met een bezoek aan de expositie In search of Sharawadgi: Landscape Works with Piet & LOLA, waar de studenten samen met de opdrachtgevers een maquette bekeken, gerelateerd aan de casus. Na het plenaire gedeelte in het auditorium van SCHUNCK waren de Jonge Ontwerpers te gast in het IBA kantoor. Hier bogen zij zich over een uitdagende casus: de voet van de Wilhelminaberg in de gemeente Landgraaf. Het doel was om deze locatie, aan de toekomstige Leisure Lane, meer allure te geven. Naast een mobiliteitshub, werd gevraagd rekening te houden met klimaatgerichte aanpassingen.

De uitkomsten waren innovatief en uiteenlopend. In plaats van een nieuwe attractie toe te voegen aan de toekomstige Leisure Lane respecteerden beide teams de bestaande locatie en transformeerden deze ten gunste van de Wilhelminaberg. Een groep ontwikkelde een multifunctionele mobiliteitshub met daarop een tribune voor het Pinkpop terrein. Een indrukwekkende zichtlijn naar de trap van de Wilhelminaberg maakte het ontwerp compleet. De andere groep richtte zich op het hoogteverschil tussen de casuslocatie en de Wilhelminaberg. Het ontwerp bood een oplossing voor wateroverlast en bood fietsers, wandelaars en zwemmers een indrukwekkende ervaring vergelijkbaar met de cenotes (water bevattende grot) in Yucatan. De opdrachtgevers waren positief verrast en onder de indruk van de resultaten. In een korte tijdsperiode presenteerden de 10 Jonge Ontwerpers doordachte plannen en inspirerende schetsen.

Om de dag feestelijk af te sluiten, presenteerde Yves Dupont – winnaar van de Euregionale Architectuurprijs 2018 – zijn kabinet presentatie ‘VAK-huis a house for craftmanship in Limburg’ dat in het kader van de Dag van de Architectuur, gericht op het thema Architectuur/Klimaat, werd geopend.

In Utrecht organiseerden Architectuurcentrum AORTA en Synchroon samen de casus voor 12 jonge ontwerpers. De oude spoorwegloods, met daarin de Ping Pong Club, vormde het perfecte creatieve decor voor de dag. In twee groepen gingen ze uiteen om een schetsontwerp te bedenken voor een nieuw stadscentrum aan de rand van de wijk Lunetten. In de RSU is dit een van de vier nieuw te ontwikkelen stadscentra om de groei van de stad op te vangen. Een gebied met grote landschappelijke en cultuurhistorische waarde maar ingesloten tussen infrastructuur. Centrale vraag: “Hoe kan deze driehoek getransformeerd worden naar een nieuw, gemengd, hoogstedelijk stadsmilieu waar historie, toekomst, stad en natuur samenkomen?”

De eerste groep pitchte een ontwerp met de naam FORT 21. Ze beogen een aantrekkelijk gebied voor wonen en werken door de versterking van de groen-blauwe structuren en aansluiting op het omringende landschap met forten. Ze proberen de infrastructurele barrières te doorbreken door een groot plein aan te leggen over het spoor. Zo wordt het woongebied in de driehoek verbonden met de voorzieningen en de wijk Lunetten aan de overzijde. Vanuit het groen creëren ze getrapte woonblokken die culmineren in een iconische toren tussen de sporen.

De tweede groep laat zich in De Nieuwe Poort inspireren door de dorpsbrink als driehoekige basisstructuur. In dit autovrije gebied staan wonen en ontmoeten centraal. Fiets- en voetverbindingen en veel groen zorgen voor een aantrekkelijk leefklimaat. Door de woningen volledig in houtbouw uit te voeren, refereren ze aan de voormalige bouwvoorschriften in het schootsveld van forten. Deze groep kiest ze voor een brede ontsluiting onder het spoor zodat ook groene structuren doorlopen. Ook dit plan heeft als climax een hoge toren in de smalle punt tussen de sporen.

Feedback op de pitches werd gegeven door Tobias Tonch en Mark Eerenberg van Synchroon en Marcel Jansen, programmamanager Ruimte en Baukje Coppens, manager Stedenbouw en Mobiliteit, beiden van de gemeente Utrecht. De ontwerpers kijken terug op een geslaagde dag: “Eindelijk na lange tijd elkaar weer in real life ontmoeten! Niet alleen goed voor de creativiteit maar ook voor het delen van kennis.”