arcam

Rivierenbuurt

De oudste atelierwoningen van Nederland zijn te vinden in de Amsterdamse Rivierenbuurt. Tussen de Zomerdijkstraat en de Uiterwaardenstraat staat al ruim tachtig jaar een gebouw waarin bekende kunstenaars als Gerrit-Jan van der Veen, Jan Wolkers en Charlotte van Pallandt een plek vonden om te wonen en te werken.

Nieuwe Bouwen
Het complex van 32 atelierwoningen werd in 1934 gerealiseerd op initiatief en naar ontwerp van Piet Zanstra, Jan Giesen en Karel Sijmons, destijds 27, 29 en 24 jaar oud. Het was het eerste project van het architectenbureau dat deze jonge architecten hadden opgericht. De atelierwoningen zijn gebouwd volgens de principes van het Nieuwe Bouwen, een architectuurstroming die in het begin van de 20ste eeuw opkwam in Nederland, Duitsland en Frankrijk. Kenmerkend hiervoor is de nadruk op functionaliteit en de afwezigheid van versiering. De buurt waarin het atelierwoningencomplex zich bevindt wordt gekenmerkt door de vele bebouwing in de stijl van de Amsterdamse School. Dit was een architectuurstijl waartegen de aanhangers van het Nieuwe Bouwen zich afzetten.

Noord versus Zuid
De ruime ateliers zijn ondergebracht in vier hoge bouwlagen aan de noordzijde van het gebouw. De woongedeeltes liggen op het zuiden, in zes bouwlagen. Het hoogteverschil in de verdiepingen en het verschil in de aantallen bouwlagen aan de noord- en zuidzijde, maakt een afwisseling van kleine en grote woningen mogelijk. De grote woningen, ontworpen voor gezinnen, zijn verdeeld over twee woonlagen. De kleinere woningen voor vrijgezellen hebben één woonlaag. Via trappen zijn de woningen en ateliers met elkaar verbonden.

Rijksmonument
De ateliers op de begane grond zijn oorspronkelijk ontworpen voor beeldhouwers, de ateliers op de daarboven gelegen verdiepingen voor schilders. In 1988 krijgt het complex de status van rijksmonument. Het gebouw is vervolgens in 1990 gerenoveerd door Bertus Mulder, waarbij het oorspronkelijke uiterlijk bewaard is gebleven. Momenteel wordt het complex nog bewoond door kunstenaars en creatieven. Voor hoe lang is de vraag. Woningcorporatie De Key is eigenaar van het complex, maar wil van de atelierwoningen af. De bestemming is in 2013 veranderd van woningen met ateliers naar enkel wonen. Dit betekent dat de eigenaar er bijvoorbeeld luxewoningen kan realiseren, mits het uiterlijk van het gebouw niet wordt veranderd en de indeling niet onherstelbaar wordt beschadigd.