‘Voorkant’ is ‘achterkant’
Vanaf de Overtoom ziet dit gebouw er gesloten uit. Dat wordt begrijpelijk zodra je weet dat je hier kijkt naar de achterkant van een gebouw dat ooit ‘inpandig’ was. Lange tijd stond er aan deze kant bebouwing vóór de manege. En de hoofdingang bevindt zich vanouds niet hier maar aan de andere kant, in de Vondelstraat op nummer 140.
Deze Hollandsche Manege werd in 1881-82 gebouwd als voortzetting van een gelijknamige manege in de Leidsepleinbuurt, die in 1881 werd gesloopt. Voor een nieuw gebouw werd een ideale plek gevonden in de deftige Vondelparkbuurt. Daar woonde de exclusieve klantenkring van de manege en door de nabijheid van het park was er ook gelegenheid voor paardrijden buiten.
Opstijgplaats
Het interieur van het gebouw is verrassend feestelijk en luxueus. De belangrijkste ruimte is de grote rechthoekige rijzaal. Heel bijzonder is hier de combinatie van ouderwetse paleisachtig versierde wanden met een voor die tijd moderne en zakelijke dakconstructie met ijzeren spanten. Een mooi bewaard gebleven trappenhuis geeft toegang tot een stijlvolle foyer met een breed balkon dat uitzicht biedt over de rijzaal. Onder dit balkon ligt een ruimte die vanouds wordt betiteld als ‘opstijgplaats’.
Paardrijpaleis
De architect A.L van Gendt (1835-1901), die veel bouwde in Amsterdam, koos bij elke opgave een bouwstijl die hijzelf of zijn opdrachtgever passend vond. De Hollandsche Manege, een paardrijpaleis voor de stedelijke elite, ontwierp hij in een feestelijke classicistische bouwstijl. De Spaanse Rijschool in Wenen gold daarbij als voorbeeld. Van Gendt gebruikte dezelfde bouwstijl opnieuw bij zijn ontwerp voor het Amsterdamse Concertgebouw (1886), maar daar verborg hij de dakconstructie achter een plafond.
Rijksmonument
In de tweede helft van de vorige eeuw kwam de manege in handen van beleggers en projectontwikkelaars die aanstuurden op sloop. Door acties van buurtbewoners, gebruikers en architectuurliefhebbers bleef het gebouw bewaard en in de jaren tachtig werd het gerestaureerd. Het gebouw, nu een Rijksmonument, is nog altijd als manege in gebruik.