De Nieuwe Kerk
onbekend, 1380
Hoe het ooit begon
De geschiedenis van de kerk gaat terug tot omstreeks 1380. In dat jaar stelt Willem Eggert de grond van zijn boomgaard beschikbaar voor de
bouw van een nieuwe kerk. In de 21e eeuw is de Nieuwe Kerk wereldwijd bekend sinds het sprookjeshuwelijk van kroonprins Willem-Alexander en Máxima Zorreguieta in februari 2002 en de inhuldiging van Koning Willem-Alexander in 2013. Vanaf het eind van de 14e eeuw wordt al aan deze kerk gebouwd. De naam Nieuwe Kerk draagt de kerk ter onderscheiding van de Oude Kerk in het Burgwallengebied. De kerk is gebouwd omdat de stad Amsterdam zodanig snel groeide dat de Oude Kerk de aanloop niet meer aankon. In de loop van de tijd wordt de laat-gotische basiliek een aantal maal uitgebreid, onder meer met straalkapellen rond het koor.
De kerk is in de huidige tijd niet alleen meer een zogenaamd godshuis en begraafplaats maar ook een ontmoetingsplek. Zo heeft het gebouw tijdelijk gefungeerd als beurs, concertgebouw en evenementenlocatie.
De vlam in de pan
De Nieuwe Kerk heeft een kruiskerkplattegrond met een dakruiter op de kruising. De kerk is in fasen gebouwd, het koor en transept zijn de oudste delen. Door de eeuwen heen is de kerk meerdere malen getroffen door brand, ook al toen de bouw van de kerk nog niet voltooid was. In 1645 vindt de meest verwoestende plaats waarbij het hele dak is afgebrand. In de 20e eeuw zijn tot twee keer toe restauraties uitgevoerd waarbij neogotische elementen worden toegevoegd. In 1565 krijgt de Oude Kerk een nieuwe toren en de Nieuwe Kerk wil uiteraard niet achterblijven. De door Jacob van Campen ontworpen toren is echter nooit afgemaakt; aan de westzijde van de kerk is alleen de torenvoet zichtbaar. De rijk gedecoreerde katholieke inrichting verdwijnt wanneer bij de Alteratie in 1578 Amsterdam de zijde van de protestanten kiest. De beelden en altaarstukken worden verwijderd of vernield en de muren wit geschilderd. Nog altijd bevindt zich in de kerk het graf van Michiel de Ruyter.
Terug naar oorspronkelijke functie
Halverwege de 20e eeuw staat de kerk er ondanks enige restauraties behoorlijk vervallen bij. In de periode 1959-1980 vindt daarom de grootste restauratie uit de geschiedenis van de kerk plaats. De eigenaar van de kerk kan de kosten voor onderhoud en beheer echter niet langer meer dragen waarna in 1979 de Nationale Stichting De Nieuwe Kerk wordt opgericht. Na de inhuldiging van Koningin Beatrix in 1980 wordt de kerk heropend als tentoonstellingsruimte. Hierdoor heeft de kerk weer een rol als ontmoetingscentrum in de stad.
Lieke Haan