Foe Ooi Leeuw
hvdn Architecten, 2009
In de inclusieve woongemeenschap Foe Ooi Leeuw in Amsterdam-Zuidoost wonen voornamelijk ouderen uit China, maar ook uit Suriname, Curaçao en Indonesië. De letterlijke betekenis van Foe Ooi Leeuw luidt: huis om in harmonie samen te wonen. Het gebouw is een zichtbare aanwezigheid in de stad, waar de bewoners zich echt thuis kunnen voelen. Het ontwerp is toegesneden op de wensen van de Chinese bewoners. De ontwerpers hebben onder andere geprobeerd Feng Shui-regels toe te passen in de woningen, een plek te creëren om Tai Chi te beoefenen en Mahjong te spelen.
Foe Ooi Leeuw is een initiatief van Hennie Liu, voorzitter van de Chinese ouderenvereniging Tung Lok.
De woongroep is tot stand gekomen in samenwerking met de migrantenstichting CABO en zorginstelling Osira Groep. Al in 1998 ontstonden de eerste plannen voor een Chinees ouderenhuis. Tien jaar later kregen de eerste bewoners de sleutels van het gloednieuwe complex dat in nauw overleg met hen was gebouwd.
In harmonie met elkaar
Het wooncomplex met zeven bouwlagen bestaat uit 54 appartementen, een gemeenschappelijke ruimte en een door OsiraGroep beheerd zorgsteunpunt.
Het gebouw is vormgegeven en gebouwd volgens de Chinese cultuur en levensovertuigingen de richtlijnen van Feng Shui. In de gemeenschappelijke ruimte kunnen de bewoners terecht voor een praatje met elkaar, eten en andere activiteiten. Bij een Chinese coördinator van thuiszorgorganisatie Amstelring kunnen de bewoners terecht bij vragen. De hulp bij de huishouding, verpleging en verzorging wordt gegeven door Chinees sprekende zorgmedewerkers. Kunstenaars gaven de inrichting mede vorm. Ze gingen met bewoners aan het werk om onuitgesproken wensen expliciet te maken, zodat de zorginstelling en de projectontwikkelaar daarmee aan de slag konden. In de oorspronkelijk bouwplannen was niet voorzien in een ruime, gezamenlijke woonkeuken, maar zij ontdekten dat dat de grootste wens van de ouderen was. Ook ontwierpen kunstenaars en toekomstige bewoners samen een aantal gebruiksvoorwerpen (o.a. een servies) voor de inrichting, zoals een activiteitenkalender en een aantal schilderingen.
Feng Shui
Arie van der Neut van architectenbureau HVDN was verantwoordelijk voor het ontwerp van de geheel nieuwe buurt Nieuw Kempering. De tekeningen van het definitieve ontwerp lagen klaar maar er was nog niet gebouwd. Toen duidelijk werd dat de nieuwe bewoners Chinese ouderen zouden worden was er ruimte voor aanpassingen. In het oorspronkelijke ontwerp waren de deuren in de appartementen recht tegenover elkaar geplaatst. Volgens de Wiboregels (regels voor wonen in een beschermde omgeving) moet er een directe verbinding zijn tussen de woonkamer en de slaapkamer. Maar volgens de leer van Feng Shui moet je het licht en de energie in een woning vasthouden en dus niet door twee tegenover elkaar geplaatste deuren laten verdwijnen. In overleg met de bewoners is dat aangepast en de gemeente, die het wel een interessant en leerzaam project vond, deed er niet moeilijk over. Er was destijds nog weinig ervaring met voorzieningen voor Chinese ouderen.
Safe Spaces
Foe Ooi Leeuw was één van de projecten in de tentoonstelling Safe Spaces – Recht op ruimte in de stad (bij Arcam van 05-06 t/m 19-09-21). In deze tentoonstelling onderzocht Arcam hoe ontwerp kan bijdragen aan het creëren van zichtbaarheid, acceptatie en bescherming door de toe-eigening van stedelijke ruimtes. Met spandoeken, vlaggen of gebouwen maken uiteenlopende groepen zichzelf zichtbaar in de stad. Ruimteclaims kunnen een tijdelijke vorm hebben (demonstraties), semi-permanent zijn (kleuren, logo’s) of een permanente manifestatie zijn (architectuur, stedelijke ruimte).