arcam

De opgave was een Marokkaans en een Turks centrum met gebeds- en cursusruimten te combineren met een typisch Nederlandse instelling voor werkvoorziening. Hierdoor is een hybride architectuur ontstaan. Programmatisch was de opgave complex. In het pand moest ruimte worden gecreëerd voor de kantoren van een re-integratiebureau en cursus-, gebeds- en ontmoetingsruimtes van een Turkse en een Marokkaanse sociaal-culturele migrantenorganisatie.

Aan de gevel, die symmetrisch is met een centrale hoofdingang en aan weerszijden daarvan de entrees voor de twee dubbelhoge gebedsruimtes, zijn de functies van het gebouw af te lezen. Op de bovenste verdieping zijn over de volle breedte van het gebouw kantoren gesitueerd. De grote raampartij boven de ingang markeert de gezamenlijk te gebruiken multifunctionele ruimtes in het hart van het gebouw.

De verschillende mate van transparantie van de diverse delen van de gevel staat in relatie tot de gewenste mate van privacy die per onderdeel van het gebouw varieert. Bij de entrees lijkt het metselverband van een afstand gesloten maar is het van dichtbij juist opvallend open. Ter plekke van de gebedsruimtes is sprake van een regelmatig patroon van kleine, vierkante ramen, in combinatie met een groot raam op straathoogte. De ramen van de kantoren zijn eveneens vierkant, maar zijn van een groter formaat. De geometrische baksteenmotieven van Fusion refereren zowel aan Arabische bouwstijlen als aan de omringende architectuur van de Amsterdamse School. Het gebouw paart een robuust karakter aan een subtiel gebruik van het ornament en voegt zich zo in de tradities van zowel de Amsterdamse School als de islamitische architectuur. De gebedsruimten hebben door het opengewerkte metselwerk een relatie met de straat, maar bieden de gebruikers toch privacy. Het plein voor het gebouw versterkt het openbare karakter van het gebouw en vormt een gecombineerde ontmoetingsplek voor jeugd en buurtbewoners.

Na oplevering zijn de meeste wc’s vervangen door provisorisch geïnstalleerde hurktoiletten, aldus Rohmer in haar boek What happened to my buildings. “Het Programma van Eisen was door struisvogelpolitiek van het stadsdeel toegeschreven op een gewoon Nederlands gebouw. Ook de mihrab, de gebedsnis voor de iman, was te klein uitgevoerd. Ik dacht dat er gewoon een nisje moest komen, ik mocht niet bij het gebed aanwezig zijn en heb gewoonweg niet gezien hoe de Iman de mihrab gebruikte. (…) Verder is op veel plekken vrolijk timmerwerk ontstaan. Het gebouw is enthousiast in gebruik genomen. Onbegrijpelijk is echter dat in de centrale hal over de schilderpatronen overal bordjes en verwijs-A4-tjes zijn geplakt, alsof de patronen er niet zijn.”

Fusion was één van de projecten in de tentoonstelling Safe Spaces – Recht op ruimte in de stad (bij Arcam van 05-06 t/m 19-09-21). In deze tentoonstelling onderzocht Arcam hoe ontwerp kan bijdragen aan het creëren van zichtbaarheid, acceptatie en bescherming door de toe-eigening van stedelijke ruimtes. Met spandoeken, vlaggen of gebouwen maken uiteenlopende groepen zichzelf zichtbaar in de stad. Ruimteclaims kunnen een tijdelijke vorm hebben (demonstraties), semi-permanent zijn (kleuren, logo’s) of een permanente manifestatie zijn (architectuur, stedelijke ruimte).