arcam

Ensemble van drie gebouwen

De Gerrit Rietveld Academie is een hogeschool voor Beeldende Kunsten en Vormgeving. De Academie bestaat uit drie gebouwen: Het Rietveldgebouw, ontworpen door Gerrit Rietveld, vormt samen met het later bijgebouwde Benthem-Crouwelgebouw en Fedlevgebouw de gehele Gerrit Rietveld Academie.

Een korte ontstaansgeschiedenis

De Gerrit Rietveld Academie ontstond in 1924 uit een fusie van drie oudere opleidingen. Tot 1966 was de school, die officieel Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs heette, bekend als de Kunstnijverheidsschool. Bij de oplevering van het gebouw in 1966 kreeg de opleiding haar huidige naam, als eerbetoon aan de architect Gerrit Th. Rietveld, die vlak daarvoor overleed.

Een glazen huid

Het Rietveldgebouw is het eerste gebouw waarin Rietveld zijn ideeën over industriële bouw en prefabricage heeft toegepast. Het werd tussen 1950 en 1963 ontworpen en opgeleverd in 1966. Het vooruitstrevende ontwerp heeft een ter plaatse gestorte middenconstructie, waaromheen geprefabriceerde betonnen kolommen en balken zijn geplaatst, die door gestorte betonvloeren met de kern zijn verbonden. Als een huid is rondom dit skelet een vliesgevel van glas en staal geplaatst. Het bijzondere van deze vliesgevel is dat ze niet alleen losstaat van de betonnen draagstructuur, maar bovendien over de volle hoogte transparant is en geen gesloten borstwering heeft. Hierdoor wordt de gevel één ononderbroken vlak.

En een flexibel skelet

De indeling van het gebouw, gevormd door kolommen en borstweringen, ligt er verdekt zichtbaar als een tweede laag achter. Door het gebruik van een betonskelet als draagconstructie zijn er geen dragende muren nodig en is een flexibele indeling van het gebouw mogelijk. Rietveld ontwikkelde zelf een eenvoudig inbouwsysteem met frames en stalen profielen die op verschillende manieren kunnen worden gevuld met wanden, ramen, deuren, vitrines en kasten, zodat het gebouw gebruikt kan worden hoe men maar wil.

Kleurgebruik

Rietveld heeft doelbewust grijstinten gebruikt om een neutrale en rustige achtergrond te creëren voor de activiteiten van de kunststudenten. De primaire kleuren die typerend waren voor De Stijl, een vroeg 19e-eeuwse kunststroming waarvan Rietveld deel uitmaakte, zijn terug te vinden in vlakken op de gangen van de verdiepingen en in gekleurde linoleumvloeren door het hele gebouw.

Uitbreiding en renovatie

In 2004 is het Rietveldgebouw grotendeels gerenoveerd, waarbij het gebouw in de oude staat werd teruggebracht. Ook werd een jaar daarvoor in 2003 een tweede gebouw opgeleverd, ontworpen door Benthem Crouwel Architecten, ter uitbreiding van de Academie. Het Benthem Crouwel-gebouw is negen verdiepingen hoog en heeft een kelder. De noordelijke façade is volledig transparant en kijkt uit op het oudere Rietveldgebouw. De zuidzijde is echter vanaf de eerste verdieping ondoorzichtig, bedoeld om de transparantie van Rietvelds originele ontwerp te benadrukken.

A.A.P. Nominatie 2019

In 2019 werd er nog een gebouw in gebruik genomen: het Fedlevgebouw. In 2012 werd door de Academie een ontwerpprijsvraag voor een nieuw gebouw uitgeschreven. Deze werd gewonnen door een van de Academies eigen alumni, Paulien Bremmer van ontwerperscollectief Fedlev. Deze ging voor het ontwerp later in samenwerking met Hootsmans architectuurbureau. Het nieuwste gebouw verbindt de twee andere gebouwen met elkaar. Het Fedlev gebouw werd in 2019 genomineerd voor de Amsterdamse Architectuurprijs. Voor een uitgebreide beschrijving van deze voorlopig laatste toevoeging, zie: https://arcam.nl/fedlev-gebouw/.

Cyril Witte