Graan- en Sojasilo’s
Pierre Cuypers Jr., 1961
Misschien ruik je het weleens wanneer je door Amsterdam West of Noord wandelt, maar heb je je waarschijnlijk nooit afgevraagd waar de geur precies vandaan komt. Deze graanachtige, nootachtige geur, soms met een subtiele fermentatielucht, komt van de soja-industrie van het internationale agro-industriële bedrijf Bunge. De fabriek van Bunge ligt aan de oevers van de Vlothaven en domineert het industriële landschap met zijn imposante silo’s. Als een landmark vormen de silo’s de scheiding tussen Amsterdam en de havens van de Westpoort.
De graansilo’s, die dateren uit de 20e eeuw, worden momenteel niet alleen gebruikt voor het opslaan van sojabonen en graan, maar ook voor de raffinage van zonnebloem- en sojaolie. Hoewel de silo’s primair functioneel van aard zijn, vormen ze met hun robuuste uitstraling en indrukwekkende schaal een herkenbaar icoon in het havengebied en een belangrijk onderdeel van het industriële erfgoed van de stad.
Het complex werd in 1961 opgericht door Cargill Soja Industrie NV voor de International Graan Maatschappij Amsterdam (I.G.M.A.). Het is ontworpen door Pierre Cuypers Jr., de zoon van de beroemde architect van onder andere het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam. De gebouwen zijn ontworpen om enorme hoeveelheden graan op te slaan en te verwerken, met als doel de logistiek van grondstoffen efficiënt te laten verlopen. De silo’s bestaan uit massieve, ronde betonnen structuren, geordend in rijen, met een centrale toren die de graanverwerking faciliteert. Het ontwerp weerspiegelt de eisen van de bulkindustrie: maximale opslagcapaciteit in minimale ruimte en een efficiënte doorstroom van goederen via schepen, treinen en vrachtwagens.
De silo’s zijn iconen van een tijd waarin Amsterdam een van de belangrijkste graanknooppunten van Europa was. Hun strategische positie in het havenlandschap, zichtbaar vanaf verschillende punten, maakt ze tot een herkenbaar oriëntatiepunt en een herinnering aan de cruciale rol die Amsterdam speelde — en nog steeds speelt — in de wereldwijde landbouw- en voedselindustrie.
Wat de rol van de silo’s in de toekomst zal zijn, is nog onbekend. Mocht het omliggende gebied worden getransformeerd tot een woon-werkgebied, dan zal Bunge zijn industriële activiteiten moeten verplaatsen. In dat geval zouden de silo’s wellicht een belangrijk nieuw onderdeel kunnen worden van de openbare ruimte, bijvoorbeeld als stadspark, vergelijkbaar met het Landschaftspark in Duisburg.