Dijk wordt dikker
Het Westerdokseiland is een eiland tussen Westerdok en het IJ. Het is in 1834 aangelegd vanuit een praktisch oogpunt. Van oorsprong is het namelijk een dijk die moest voorkomen dat het IJ bij een verkeerde windrichting zou dichtslibben. In de loop van de negentiende eeuw ligt de dijk steeds meer in een industrieel gebied: kades, pakhuizen en grote steigers worden aangelegd zodat alle voorzieningen aanwezig zijn om grote maatschappijen te laten aanmeren. De dijk wordt steeds ‘dikker’ doordat er aan beide kanten land wordt toegevoegd. In 1916 wordt de dijk verder uitgebreid door de Nederlandse Spoorwegen om het als een rangeerterrein in gebruik te nemen. In korte tijd groeit de dijk uit tot een eiland waar gewerkt en gewoond wordt door werknemers van de haven en de spoorwegen. In de jaren zestig en zeventig vertrekken havenactiviteiten naar het Westelijk Havengebied en stokt de goederenaanvoer. Het Westerdokseiland wordt een stuk rustiger en raakt geleidelijk in onbruik. Sporen van het industrieverleden worden grotendeels gesloopt en stadsnomaden, kunstenaars, oude schippers en krakers gebruiken de nog overeind staande gebouwtjes om in te wonen en werken. Ook meren er vele woonboten aan en ontstaat er een diverse gemeenschap op het eiland.
Stadsdorp Westerdok
In de jaren negentig koopt de gemeente Amsterdam het rangeerterrein van de NS en wordt het gebied aangemerkt voor een ingrijpende transformatie. Peter Defesche van OD205 Architectuur maakt een masterplan met een hoge bebouwingsdichtheid en een grote diversiteit aan functies. Er is voor een schaal gekozen die tussen die van de oude binnenstad en die van de grootschalige ontwikkeling ten noorden van het IJ valt. Dit resulteert in vier stevige bouwblokken die gescheiden worden door smalle straten. De blokken dragen de naam Westerkaap I en II, VOC Cour en La Grande Cour. De blokken hebben binnenhoven die op een aantal plekken naar buiten toe zichtbaar zijn gemaakt. Er is een mix van koop- en (sociale) huurwoningen gerealiseerd. Het noordelijkste kavel doet vanwege de scherpe punt denken aan het beroemde Flatiron Building op Manhattan in New York. Het vernieuwde Westerdokseiland is in september 2009 feestelijk geopend. Hoewel alle bewoners nog relatief nieuw zijn op de plek, wordt er naar het Westerdokseiland gerefereerd als een stadsdorp.
Tekst: Anna Peschier