arcam

Wat het havengebied zo bijzonder maakt, zijn de unieke kenmerken die je er nog steeds terugziet. Ze geven de plek karakter en vormen de basis voor de verdere ontwikkeling van Haven-Stad. Door die bestaande kwaliteiten te waarderen, blijft het verleden voelbaar en ontstaat er een sterke band tussen het gebied en de mensen die er wonen, werken of op bezoek komen.

Meer weten? In de multimediale maquette Modelstad Haven-Stad bij Arcam en in onze online architectuurgids ontdek je meer over de verschillende projecten in het gebied.

De kadestructuur van de Amsterdamse havens laat de evolutie van het gebied zien. De Houthavens met lage, onverharde kades weerspiegelen de kleinschalige, handmatige overslag van vroeger, terwijl de stevige kades van de Vlot-, Coen- en Neptunushaven grootschalige, gemoderniseerde overslag mogelijk maakten. De mix van oude en nieuwe elementen benadrukt het unieke karakter waarin historie en industriële vooruitgang samenkomen.

Amsterdam bevat nog steeds restanten van het oorspronkelijke waterlandschap, zoals de Spaarndammerdijk en Landsmeerderdijk, die het land beschermden tegen het IJ, destijds een zeearm. Hoewel hun functie veranderde na drooglegging in 1872, herinneren de dijken aan de strijd tegen het water en verbinden ze het verleden met het heden, nu ook voor recreatie benut.

In de schaduw van Sloterdijks hoogbouw ligt het historische dorp Sloterdijk, ooit een haven aan het IJ. De 13e-eeuwse Spaarndammerdijk beschermde het dorp, dat later opbloeide door de Haarlemmertrekvaart en de spoorlijn naar Haarlem. Dankzij de inzet van een stichting bleven de 15e-eeuwse Petruskerk en enkele gebouwen behouden, herinnerend aan Sloterdijks rijke geschiedenis te midden van stedelijke veranderingen.

Aan de rand van de Spaarndammerbuurt ligt Begraafplaats St. Barbara, een stille getuige van Amsterdams vroegere landschap. Opgericht in 1893 en ontworpen door Adrianus Bleijs, ligt de katholieke begraafplaats op een bewaard stuk van de 13e-eeuwse Spaarndammerdijk. Het serene terrein, met een kapel en rijke flora, bewaart Amsterdams katholieke erfgoed.

In de jaren ’50 was de Mercuriushaven een belangrijk knooppunt voor de houtindustrie in Amsterdam. De Houtveemloods, een utilitair gebouw in het Westelijk Havengebied, herinnert aan deze periode. Met zijn functionele ontwerp ondersteunt het opslag en logistiek. Nu een iconisch symbool van het industriële erfgoed, roept de loods vragen op over zijn toekomst binnen de ontwikkelingen van Haven-Stad.

De Bunge-fabriek aan de Vlothaven in Amsterdam West en Noord is de bron van de graanachtige geur die je soms ruikt. De iconische graansilo’s, gebouwd in de 20e eeuw, slaan graan en sojabonen op en verwerken olie. Ze zijn ontworpen door Pierre Cuypers Jr. en symbolen van Amsterdam’s industriële erfgoed en zijn rol in de wereldwijde voedselindustrie.

De loodsen van ICL Fertilizers vormen een herkenbaar onderdeel van het Amsterdamse havenlandschap en staan symbool voor de industriële geschiedenis van Amsterdam. Ze zijn gebouwd voor de kunstmestproductie in 1907 en later uitgebreid en weerspiegelen de functionele eisen van grootschalige chemische opslag. Hoewel historisch waardevol, roept hun milieubelasting vragen op over hun plek in een toekomstig duurzaam Amsterdam.

Het Zaanstraat Emplacement, gebouwd tussen 1930-1932, is een industriële loods met een uniek ontwerp van spoorwegarchitect H.G.J. Schelling, ontworpen voor onderhoud van elektrische treinen. Dit bakstenen gebouw met karakteristieke lichtstraten weerspiegelt de elektrificatie van het Noord-Hollandse spoor. In de toekomst krijgt het emplacement een nieuwe functie in Haven-Stad, met mogelijkheden voor creatieve initiatieven en groene voorzieningen, verbonden met het Westerpark.

De Union-sorteerhal aan de noordelijke IJ-oever, ontworpen door AG Nova Architecten (2005), sorteert grof afval via een gestroomlijnd proces. Het robuuste gebouw, gemaakt van hergebruikte materialen zoals gecorrodeerde damwandprofielen en gekleurde, lichtdoorlatende golfplaten, fungeert ’s nachts als een opvallend lichtbaken. Een apart kantoor begeleidt de logistiek van binnenkomend en uitgaand verkeer.

Het REM-eiland, bekend om zijn vier maanden commerciële tv-uitzendingen vanaf de Noordzee in 1964, vond in 2011 een nieuwe bestemming in de Amsterdamse Houthavens. Na een renovatie door ontwerpbureau Concrete werd het omgebouwd tot horecagelegenheid, met behoud van zijn originele rode en witte kleuren. Het platform, nu toegankelijk via een voetgangersbrug, is een opvallend cultureel icoon.

Amsterdam Sloterdijk transformeert snel van zakendistrict naar een diverse wijk met woningen, commerciële ruimtes en creatieve bedrijven. Amsterdam Vertical, een woonontwikkeling met 168 woningen, speelt hierop in. Verdeeld over drie deelgebieden, biedt het project een groene, biodiverse omgeving met geveltuinen, nestkasten en een geavanceerd wateropvangsysteem. Ook voorziet een warmte-koudeopslag en zonnepanelen de bewoners van eigen energie. Hiermee biedt Amsterdam Vertical een duurzame, toekomstgerichte visie op stedelijk leven en draagt bij aan een levendige, veerkrachtige gemeenschap.

Orange Architects heeft voor Synchroon Floating Gardens ontworpen, een gebouw met publieke functies en woningen, met daktuinen en collectieve ruimtes. Het ontwerp bevat een opvallende stalen boomconstructie, die het gebouw een zwevend, organisch karakter geeft. In de plint komt een Alles-in-één school, met basisschool, kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang, die samen een veelzijdige leeromgeving creëren voor zo’n 400 kinderen. Floating Gardens vormt zo een duurzaam en gemeenschapsgericht icoon in het nieuwe Sloterdijk.

De transformatie van Sloterdijk naar een gemengd woon-werkgebied stelt de uitdaging om de schaal van kantoortorens naar een meer menselijke maat te vertalen. Stedenbouwkundigen introduceerden het concept ‘woonloods’—een industrieel ogend, tussenschaalig blok—om deze overgang te ondersteunen. Team Paul de Vroom + Sputnik vertaalden dit in LYCKA, een gebouw met 118 woningen en creatieve ruimtes. LYCKA bevat vijf ‘woonloodsen’ met elk een unieke gevel en woningtype, waarvan 28 woningen voor jonge kunstenaars zijn gereserveerd. Het gebouw biedt werkruimtes en gemeenschappelijke voorzieningen, waardoor het een broedplaats voor creativiteit en gemeenschapsvorming vormt.

Theater Amsterdam, gelegen aan de Danzigerkade versterkt de culturele identiteit van Haven-Stad door de verbinding te maken tussen het industriële verleden en moderne herontwikkeling. Het theater is ingetogen ontworpen, van origine gebouwd voor het toneelstuk Anne. De geplande IJ-brug, mogelijk naast het theater, zal de locatie transformeren van een geïsoleerde naar een centrale stadshub.

Het Collectiecentrum van het Amsterdam Museum, ontworpen door Quist Wintermans Architekten in 2010, is een robuust gebouw op het Cornelis Douwesterrein in Amsterdam-Noord. Het biedt opslag, restauratieateliers en werkruimtes met uitzicht over het IJ. Dit semi-openbare gebouw weerspiegelt de moderne museumbenadering: een “schatkamer” die haar collectie soms zichtbaar maakt voor het publiek.

De NDSM-werf, gelegen aan de Noordelijke IJ-oever, is een voormalig industrieterrein waar het kraanspoor uit 1952 fungeerde als platform voor hijskranen. Na de sluiting van de scheepswerf in 1978 dreigde sloop, maar in 1997 werd het kraanspoor gerestaureerd. Trude Hooykaas ontwierp een modern kantoorgebouw bovenop het oude spoor, dat industrieel erfgoed combineert met hedendaagse architectuur.

De Houthavens in Amsterdam transformeerden van een industriële plek naar een energieneutrale, levendige stadswijk. In 2008 ontwierp hvdn architecten een tijdelijk schoolgebouw voor Het 4e Gymnasium, later vervangen door een energieneutraal gebouw van Paul de Ruiter Architects. Het moderne gebouw biedt ruimte voor kunstzinnige vakken en heeft duurzame kenmerken zoals PV-cellen en betonkernactivering.

De PVH Campus, gelegen in de Amsterdamse Houthaven, is een opvallend kantoorgebouw ontworpen door MVSA in 2016. Het gebouw heeft een schipachtige vorm, met een helling en luifel die doet denken aan een boeg. Het biedt 13.000 m² kantoorruimte en faciliteiten zoals een café en showrooms. Het interieur combineert transparantie met warme houten accenten.