arcam

Hanane Abaydi is een corporate activist en bewoner van Amsterdam Noord. Ze doet onderzoek naar ecologische gentrificatie en klimaatrechtvaardigheid om zo bij te dragen aan een sociale, economisch en ecologisch rechtvaardige wereld.

In deze aflevering ontrafelen we hoe de duurzaamheidstransitie gentrificatieprocessen verhult. We bespreken hoe milieuvriendelijke verbeteringen, zoals groene openbare ruimtes, ‘biodiversity boosters’ zoals een bijenhotel en duurzame stadsontwikkeling minder toegankelijk zijn dan ze op het eerste gezicht lijken. We stellen ons de vraag: voor wie is, en voor wie werkt het groen? Zo ontdekken we hoe duurzaamheid ook in stadsontwikkeling gericht is op de witte hogere en middenklasse. Vervolgens bespreken we manieren om dit te doorbreken door op een klimaatrechtvaardige manier in plaats vanuit duurzaamheid naar stedelijke ontwikkeling te kijken.

Hanane pleit in de aflevering voor een klimaatrechtvaardige stadsplanning die vertrekt vanuit de positie van gemarginaliseerde bewoners. We beginnen de wandeling op het NDSM-terrein in Amsterdam Noord waar we de (on)toegankelijkheid van de binnentuinen van nieuwe woontorens ontdekken. We vragen ons af voor wie deze openbare groene ruimte bedoeld is. Vervolgens steken we de Klaprozenweg over en passeren we via De Werf, een kleine woonwijk voor o.a. mensen met een verstandelijke beperking die extra zorg nodig hebben, dieper de wijk het Hoge Land in. Hier zien we hoe op een bord bij een voetbalveld regels dicteren hoe er moet worden gespeeld en hoe het aanbod in de buurtsupermarkt de afgelopen jaren is veranderd. We sluiten de wandeling af bij het monument Atatürk, een gedenkteken van het woonoord Atatürk, een pension waar in de jaren ’70 Turkse gastarbeiders gehuisvest werden.

John Zondag is een architect die zich inzet voor de bescherming van stedelijk groen en zich bezighoudt met greenwashing in stadsontwikkelingsprojecten. Ook is hij een bewoner van een zelfbouwkavel in de Rasdonkstraat waar we de wandeling beginnen.

In ons gesprek bespreken we het fenomeen ‘sjoemelgroen’. Dit is een vorm van greenwashing waarbij gemeentes of projectontwikkelaars milieuvriendelijke cijfers manipuleren. Het verwijst specifiek naar situaties waarin er op papier voldaan lijkt te worden aan de groennorm (een maatstaf voor voldoende openbaar groen bij nieuwbouwprojecten), terwijl dit in de praktijk niet het geval is.

In deze aflevering gaan we op zoek naar concrete verschijningsvormen van sjoemelgroen in Buiksloterham. We beginnen bij de zelfbouwkavels in de Bosrankstraat en wandelen langs Republica. Dit is een omstreden project waar een ontwikkelaar tijdens een Amsterdamse hotelstop toch een vergunning heeft weten te bemachtigen. We wandelen vervolgens langs het circulaire project Schoonschip aan het Johan van Hasseltkanaal en bespreken daar hoe sjoemelgroen zich niet tot gebouwde grond beperkt maar ook invloed heeft op de waterkwaliteit van het kanaal. Daarna zoeken we naar openbaar groen in de nieuwbouw rondom de Distelweg. We sluiten de wandeling af bij de pont op de Distelweg waar volop wordt gebouwd en we vragen ons af waar te midden van deze bebouwing het beloofde stadspark zal komen.

Ad Bakx is sinds 2002 werkzaam als cardioloog bij het BovenIJ ziekenhuis. Een klein maar dapper ziekenhuis, voor en door de Noorderling. Naast zijn werkzaamheden in het ziekenhuis is Ad lid van de groene dokters, een groep die zich inzet voor duurzaamheid, zorg en welzijn in Amsterdam en omgeving. Ook is hij actief betrokken bij het verzet tegen de bomenkap in Amsterdam Noord.

In deze derde aflevering bespreken we de impact van bomenkap in Amsterdam Noord. We duiken in de rol die bomen spelen in het gezond houden van onze leefomgeving: van het zuiveren van de lucht tot het bieden van koelte en onderdak voor dieren. De aflevering stemt tot nadenken over het belang van bomen voor de gezondheid en het welzijn van zowel de stad als haar bewoners. Ad vertelt gepassioneerd over de noodzaak om zorgvuldig om te gaan met bomen, vooral wanneer steden uitbreiden en de druk toeneemt om ruimte vrij te maken. Bomenkap zou geen technische beslissing moeten zijn, maar een afweging die de hele gemeenschap aangaat.

We beginnen de wandeling bij de werkplek van Ad: het BovenIJ ziekenhuis. Lopend langs de IJdoornlaan vertelt hij hoe het is gelukt om een bomenkap van 84 platanen aan de IJdoornlaan te voorkomen en benadrukt hij het belang van een groene omgeving voor herstel van ziekenhuispatiënten. Vervolgens lopen we naar Elzenhagen Zuid, ooit een zeer groene omgeving met meer dan 3000 bomen. Nu is het een grote, kale vlakte waar, als we de bouwborden moeten geloven, een villawijk zal worden gebouwd. Daarna steken we de Buiksloterdraaibrug over en lopen we langs de andere zijde van het Noord-Hollands Kanaal terug naar het ziekenhuis. Hier sluiten we af bij een rij bomen die ook op de nominatie staan om gekapt te worden, maar waar na het verschijnen van deze aflevering hopelijk een stokje voor wordt gestoken.

Deze geluidswandelingen zijn gemaakt in het kader van het Arcam 2024 Jaarprogramma Hervertellingen. Een jaar lang hebben we ons gericht op de wisselwerking tussen architectuurgeschiedenis, woonbeleid (de geplande stad) en woonprotest (de geleefde stad) met een team van curatoren (Tayfun Balçik, Sophia Holst, Wouter Pocornie en Wouter Stroet)

Onderzoek en productie: Wouter Stroet
Geluidsopnames en montage: Kerem özilhan
Gesprekken: Hanane Abaydi, John Zondag, Ad Bakx & Wouter Stroet
Grafisch vormgeving: Wouter Stroet
Fotografie: Wouter Stroet
Coördinatie: Isanne van Damen & Andreas Nikolopoulos
Communicatie: Femke Gerritsma
Met dank aan: Wouter Pocornie, Tayfun Balçik, Sophia Holst, Guda Oly, Verdedig Noord en Red Amsterdam Noord