arcam

We zijn inmiddels drie jaar verder en er is veel gebeurd en veranderd in de stad. ARCAM is benieuwd wat er van de plannen terecht is gekomen. Welke projecten zijn er gerealiseerd in de wijken en wat gaat daar de komende jaren nog gebeuren? Kortom, hoe is het nu met de toekomstige wijken van Amsterdam!? Deze week aan de beurt: het omstreden Marineterrein.

Daar waar de meeste nieuwe stadswijken zich aan de rand van de stad ontwikkelen, bevindt het Marineterrein zich als enige wijk van deze serie in het centrum. Decennialang was het gebied een mysterieuze plek in de stad waar je niet mocht komen, maar de laatste jaren werd het gebied steeds meer opengesteld en bleek dat het de stad veel te bieden heeft. Tijd voor een korte geschiedenisles:

Historie
Op de interactieve tijdlijn van het Marineterrein valt te zien dat de geschiedenis van het gebied begint in 1655. Het terrein was destijds in handen van de Admiraliteit van Amsterdam en werd gebruikt om oorlogsschepen te ontwikkelen. In de volgende eeuwen verandert het gebruik van het terrein vaak, maar de bouw en reparatie van (oorlogs)schepen blijft een dominante rol spelen. In 1915 werd besloten de werf te sluiten en werd het gebied in gebruik genomen door de Koninklijke marine dat het terrein omdoopte tot het Marine Etablissement Amsterdam.

Na bijna een eeuw aanwezig te zijn geweest op het terrein wordt in 2011 door het Ministerie van Defensie besloten dat het Marineterrein niet langer een noodzakelijk militaire locatie is. De gemeente Amsterdam besluit het terrein terug te geven aan Amsterdam en haar bewoners. Plannen voor de herontwikkeling van het gebied worden gemaakt maar toch worden deze uiteindelijk niet gerealiseerd. Minister van Defensie, Ank Bijleveld, ziet de strategische belangen van het terrein en komt in 2018 terug op het besluit. Het zal daardoor nog even duren voordat het terrein voor Amsterdammers toegankelijk is. Een lange periode van onderhandeling en onenigheid gaat van start.

Compromis
Begin dit jaar is eindelijk het hoge woord eruit! In maart 2020 werd na stroeve onderhandelingen en opheffing in de tweede kamer een deal gemaakt tussen de gemeente Amsterdam en Defensie. Het gebied zal grotendeels in handen komen van de gemeente Amsterdam maar Defensie krijgt ook haar gelijk en behoudt haar kazerne op het noordoostelijk deel van het terrein. Daarnaast blijft het sportveld van Defensie bestaan, maar zal deze gedeeld worden met de toekomstige nieuwe bewoners van het terrein. Het compromis is gesloten, maar de gemeente Amsterdam moet wel flink inleveren wat betreft het totaal aantal woningen dat gerealiseerd kan gaan worden.

Wat is er nu te zien?
Het Marineterrein is nog lang niet de stadswijk die het ooit zal zijn, maar functioneert op dit moment als een stadskwartier en innovatief testgebied. Op het terrein vinden veel experimenten plaats die de stedelijke uitdagingen van Amsterdam proberen op te lossen. Zo wordt er door middel van blauwgroene daken geëxperimenteerd met het terugdringen van hittestress in de stad en is recentelijk door Reefsystem een kunstmatig rif geïnstalleerd. Het rif, gesitueerd in de binnenhaven, hoopt een schuilplek voor het onderwaterleven te vormen en zo de biodiversiteit te verhogen.

Naast het vinden van innovatieve oplossingen voor de stad vind je op het Marineterrein ook veel interessante architectuur. Naast het bekende Scheepsvaartmuseum zijn er ook andere verstopte architectonische pareltjes op het terrein zoals de Nemo studio, de Marinekazerne en het op Le Corbusier geïnspireerde ‘gebouw 027E’.

Het Marineterrein als nieuwe stadswijk
Het Marineterrein moet in de toekomst ongeveer 800 tot 900 woningen gaan toevoegen aan de Amsterdamse woningvoorraad. De deal met Defensie zorgt ervoor dat de oorspronkelijke ambitie van 1400 woningen niet gerealiseerd kunnen worden. Er zal efficiënter gebouwd moeten worden dan in het oorspronkelijk plan. Dit kan volgens wethouder Everhardt echter wel zijn invloed hebben op de ruimte voor groen en recreatie.

Desalniettemin laat de ontwikkeling van een heuse stadswijk nog even op zich wachten. Volgens de gemeente Amsterdam wordt verwacht dat de bouw op z’n vroegst in 2026 van start zal gaan. Ontwerpen voor de stadswijk zijn er op dit moment niet maar naar schatting van de gemeente zal hier meer bekend over worden in het najaar.