Publieksjuryrapport Gouden AAP 2021

De publieksjury over de nominaties

25.05.21 Arcam

Sinds 2015 wordt naast een vakjuryprijs, ook een publieksjuryprijs uitgereikt voor het beste opgeleverde project in Amsterdam van het afgelopen jaar. De publieksjury van de Gouden AAP bestaat ieder jaar uit diverse leden met een gedeelde interesse in de architectuur. De leden van de publieksjury werken niet binnen de architectuur.

Ook dit jaar was er veel enthousiasme om deel uit te maken van de publieksjury. Uit deze aanmeldingen hebben we actrice/kunstenaar Nina Goedegebure, bouwkundestudent Atakan Tas en verpleegkundige Gust de Wit geselecteerd. Welk project kiezen zij als winnaar van de publieksprijs van Gouden AAP 2021?

De projecten worden besproken op volgorde van bezoek.

1. Breehorn IJdoornlaan
LEVS architecten, Rochdale (gebouw 1 en 2) en Stadgenoot (gebouw 3)

De eerste stop van de dag is in Noord. De oude hovenstructuur van de Waterlandpleinbuurt heeft hier ruimte gemaakt voor de drie appartementencomplexen van Breehorn. Het complex omvat 290 sociale huurwoningen, is verdeeld over de drie bouwblokken en gerealiseerd door twee woningbouwcorporaties.

De jury is erg enthousiast over de balkons van Breehorn, die op een groenstrook uitkijken en zorgvuldig in de richting van de zon zijn geplaatst. Aan de andere kant van de gebouwen bevinden zich de galerijen. Doordat deze visueel zijn onderbroken, lijken ze niet oneindig te zijn. De jury waardeert deze ingrepen. Net als de grote afwisseling in de gevel, alle drie de complexen zijn verschillend, zonder aan eenheid te verliezen. Ook de detaillering in de plint is mooi uitgewerkt. De looproutes op de begane grond worden goed ontvangen door de jury; de hoge en brede entreehallen zijn erg verwelkomend en de architecten hebben er rekening mee gehouden dat mensen het niet prettig vinden als er passanten direct langs hun raam lopen.

Alle drie de complexen zijn verschillend, zonder aan eenheid te verliezen

De jury is ook te spreken over het verhoogde trottoir aan de kant van de IJdoornlaan. Door de afwijkende kleur en beplanting aan weerszijden vormt dit een bufferzone naar de woningen. De jury oordeelt dat er goed is nagedacht over de wensen van bewoners met betrekking tot privacy en zichtbaarheid. Het zorgvuldige ontwerp van de openbare ruimte en de collectieve binnenruimtes bieden zowel privacy als mogelijkheden voor ontmoeting. Het grote aandeel sociale huurwoningen, zelfs met meerdere kamers, scoort hoog op het criterium betaalbaarheid.

2. Top-Up
FRANTZEN et al., Lemniskade Projecten

Top-Up staat op het fundament van het gebouw dat vroeger werd gebruikt om Trans-Atlantische kabels in op te slaan en is nu letterlijk opgetopt met 28 appartementen. De jury was enthousiast over de ambitieuze plannen voor Top-Up; het pand is demontabel, maakt gebruik van houtbouw en is flexibel in te delen. Deze uitgangspunten leggen een erg goede basis voor de toekomst. De jury was onder de indruk van grootte van de appartementen, en met name de bijbehorende loggia’s, maar stelden direct daarop wel vraagtekens bij de betaalbaarheid voor de ‘gewone Amsterdammer’.

Het ontwerp van de parkeergarage achter Top-Up verwijst naar de loodsen die voorheen op deze locatie stonden. De jury was onder de indruk van het patroon van de stenen in de parkeergarage. Naast esthetisch, is dit ontwerp ook nog eens praktisch. De gaten tussen de bakstenen zorgen voor ventilatie en laten licht door, hierdoor zijn er geen installaties nodig.

Al met al was de jury lovend over het vernieuwende concept van Top-Up. Het feit dat de oude opslag van trans-Atlantische kabelhaspels werd gebruikt om verder op te bouwen, het open-building principe dat ervoor zorgt dat de huizen vrij in te richten zijn en het feit dat het hele pand demontabel is maken Top-Up een toekomstbestendig gebouw.

3. Pontkade
de Architekten Cie., Pontkade ontwikkeling BV
Een compacte mini-stad

De jury vindt de Pontkade méér dan de ontwikkeling van woningen, ze noemt het zelfs een compacte mini-stad. De kolossale omvang van de gebouwen (252 woningen, 700 m2 aan kantoorruimte en 2800 m2 aan commerciële ruimte), de locatie en de verschillende functies die zich binnen het project bevinden maken het tot een goed voorbeeld voor de toekomst. Wat de jury betreurt is dat de woningen in eerste instantie ontworpen zijn voor de (creatieve) burgers die het ruige Noord ‘herontdekten’, maar dat gaandeweg het proces uitgangspunt steeds meer is losgelaten.

Voor rust in de mini-stad, is er de binnentuin, maar de jury betwijfelt of daar genoeg sfeer is gecreëerd is. Wel waardeert de jury de verschillende hoogtes van de gebouwen, die er mede voor zorgen dat er zon- en schaduwplekken zijn.

De entree naar de appartementen oogt vrij kaal en klein. De jury is van mening dat dit niet in verhouding staat met de kwaliteit en klasse van de rest van het gebouw. Het uitzicht, vanaf een penthouse op de bovenste verdieping, bewonderend, valt de jury op dat Pontkade in principe één gebouw is, met vele verschillende buitenkanten, die met elkaar ‘communiceren’, in vorm, hoogte én kleur. In combinatie met de verbinding die de gebouwen met de omgeving maken, stelt de jury dat het een erg mooi en indrukwekkend project is.

4. Westbeat
Studioninedots, Lingotto Ontwikkeling BV & Achmea Dutch Residential Fund

Westbeat bevindt zich op de grens van (Oud) West en Nieuw-West. De façade is opgebouwd uit bogen van verschillende formaten die bij de juryleden verschillende associaties oproepen. Zo passeerden Venetië en de Oudheid de revue. De daadwerkelijke inspiratiebron verrast de jury; de bogen zouden zowel verwijzen naar de ‘sprong’ die het gebouw maakt tussen West en Nieuw-West, als naar de vorm van een beat (of maat) in een notenbalk.

Westbeat huist momenteel 150 woningen voor de midden- en vrije huursector en 3500 m2 werkruimte. Onderdeel van het programma in de indrukwerkkende benedenverdieping met op maat gemaakte bogen is een horecagelegenheid, maar omdat invulling hiervan in deze tijd op zich laat wachten heeft de eigenaar besloten zelf de horeca te gaan uitbaten wanneer dit volgens de richtlijnen van het RIVM weer mogelijk is. De jury is erg enthousiast over de diversiteit van het gebouw. Wel vraagt zij zich af of het geluid van de horeca wel genoeg gedempt zal worden in de grote betonnen balzaal die de begane grond van het pand vormt.

De bogen zouden zowel verwijzen naar de ‘sprong’ die het gebouw maakt tussen West en Nieuw-West, als naar de vorm van een beat (of maat) in een notenbalk.

De jury verwacht dat wanneer Westbeat opent, het een plek zal zijn waar mensen uit de buurt samen komen. Ze verwacht dat vooral de cross-over tussen kunst, cultuur, werk en wonen erg aantrekkelijk zal zijn.

5. The George
Dok architecten, BPD i.s.m. AM

De voortuin van The George belooft al veel goeds: Zelfs nu de planten nog klein zijn steekt de tuin goed af tegen de rest van de straat. De verfijndheid en openheid die de entree van het gebouw uitstraalt, bevalt de jury erg goed. Deze openheid zien zij goed doorgevoerd naar binnen; de wenteltrap begint breed en is omringd door planten. Ook is de trap niet stijl, wat hem heel toegankelijk maakt. De 47 appartementen van The George zijn zowel met de trap, als met de lift te bereiken. De dynamische trap krult direct door naar de volgende tuin, bovenaan de trap bevindt zich namelijk de ingang van de gedeelde buitenruimte op de eerste verdieping.

Vanaf de buitenruimte kon de jury een goede blik werpen op de achterzijde van het gebouw, met mooie groene terrassen. De jury vond het erg prettig dat de terrassen geen licht wegnemen voor de verdieping eronder, doordat het gebouw taps toeloopt naar boven. Ook is er waardering voor de enorme hoeveelheid licht die de woningen binnenstroomt via de grote schuifpuien naar de terrassen. Waar via een ingenieus systeem de planten worden bewatert vanuit de wateropslag op het dak.

Al met al vindt de jury dat The George klasse en luxe uitstraalt en waardeert zij de detaillering van het gebouw. Al zou de jury het gebouw graag herdopen tot The Georgette, omdat het volgens architect Liesbeth van der Pol geïnspireerd is op een vrouwelijke

6. Van der Valk Hotel Zuidas
Wiel Arets Architects, Van der Valk Hotel Amsterdam Zuidas B.V.

Geen kenmerkende toekan op de gevel van dit Van der Valkconcern, maar strakke letters op het glas. Dit geeft het gebouw een moderne look die de jury erg kan waarderen.

Het gebouw bevindt zich op een driehoekige kavel. Deze vorm, die aanvankelijk erg lastig leek te zijn voor het ontwerp, zorgde in het hotel voor veel mogelijkheden. Het bood de mogelijkheid om aan alle zijden kamers in verschillende groottes te maken, die allen (meer dan 240 kamers) over een view beschikken. De grootste kamers zijn te vinden in de uiterste hoeken van de driehoek.

De inrichting van de kamers zorgt volgens de jury voor veel ruimtelijkheid, al zijn de programmatische mogelijkheden beperkt. Zo lijkt zelfs de kleinste kamer optisch erg groot. Het ontwerp van het gebouw en het interieur zijn prachtig gedetailleerd en zijn vernuftig in elkaar verweven. Op alle verdiepingen zijn in de kamers en in de gangen bankjes aangebracht die de gordijnrails van de verdieping eronder aan het zicht onttrekken. Er lijkt dan ook veel nagedacht te zijn over menselijkheid in combinatie met zakelijkheid.
De architect en opdrachtgever gaven aan een visie te hebben om veel in kunst en groen te investeren. Echter kwam dit met de weinige planten en kleine ruimtes waar kunstenaars zouden kunnen werken nog niet helemaal goed uit de verf. Maar de jury waardeert de intentie en kijkt er naar uit hoe dit zich gaat ontwikkelen.

7. Amsterdam Rechtbank
KAAN Architecten, Rijksvastgoedbedrijf

Zo imponerend als de Nieuwe Rechtbank op de foto leek, is nog niets vergeleken met het gebouw in het echt, aldus de jury. Doordat de kolommen in de gevel naar boven toe dichter bij elkaar komen te staan, lijkt het gebouw nóg groter. Het gebouw straalt een openheid uit. Het is streng beveiligd, maar tegelijkertijd kun je ongehinderd naar binnen kijken.

Zo imponerend als de Nieuwe Rechtbank op de foto leek, is nog niets vergeleken met het gebouw in het echt

In dit streng beveiligde complex zijn de bezoekersstromen heel natuurlijk van elkaar gescheiden. Door de omvang van de grote hal en de bodebalies aan het eind van elke zichtlijn kan men zich heel rustig oriënteren. De eyecatcher is het ronde witte trappenhuis op de kantoorverdieping, een klein Guggenheim. Het gebruik van luxe marmer in de vloeren en op de wanden maakt de rechtbank ontzagwekkend, volgens de jury. Maar door de grote ruimtes en de doorzichten die daarmee gecreëerd worden, straalt het gebouw ook rust en vertrouwen uit. De ruim aanwezige hoeveelheid kunst in de rechtszalen en de rest van het gebouw brengt mensen een moment van bezinning. Zeker het kunstwerk dat op het plein van de rechtbank is geplaatst wordt zeer indrukwekkend genoemd. Alles bij elkaar genomen noemt de jury de Nieuwe Rechtbank een aanwinst voor de stad.

8. Transformatie Vossius Gymnasium
Marlies Rohmer Architecture & Urbanism, Vossius Gymnasium

De transformatie van het Vossius Gymnasium vormt een grote toevoeging aan de school die met gepaste bescheidenheid is gerealiseerd. Er is respectvol omgegaan met de sfeer van het oorspronkelijke monumentale gebouw en de omgeving. De nieuwe serre is gebouwd in de stijl van het historische pand waarin de school is gevestigd. De jury waardeert de eenheid die dit uitstraalt.

Ook tijdens het bezoek maken leerlingen actief gebruik van de transformatie boven de grond. Door de fietsen naar een ondergrondse fietsenkelder te verplaatsen, is er op het schoolplein ruimte gemaakt voor onder andere een sportkooi.

De onderneming om twee gymzalen te bouwen op 9 meter onder de grond noemt de jury bewonderenswaardig en gedurfd. Van een potentieel probleem werd een oplossing gemaakt door de dakramen van de gymzaal op het schoolplein tevens te laten fungeren als bankjes voor de scholieren.

Aan de buitenzijde van de aangebouwde serre, die dienstdoet als studiezaal, is in samenwerking met de leerlingen van de school een kunstproject ondernomen. Deze samenwerking heeft ervoor gezorgd dat de buitengevel is bedekt met verschillende gekleide vossen. Dit geeft een verbinding met de leerlingen en een levendigheid die heel passend is bij een school. De rest van het plein had van de jury wat meer groen mogen bevatten, mede omdat de diepte van de zalen zo is bepaald dat er een pakket aarde onder het plein kon worden aangebracht waar bomen in kunnen wortelen.

9. Studio Thonik
Thomas Widdershoven (Thonik) i.s.m. Arjan van Ruyven (MMX-architecten), Thonik OG BV
Thonik is een staaltje Amsterdamse rebelsheid

Op de plaats waar Studio Thonik is gebouwd, bevond zich eerst een kale wand richting de Wibautstraat. Met de komst van dit spraakmakende gebouw is nu het tegenovergestelde gerealiseerd. De expressieve zwart-wit gestreepte gevel geeft het gebouw body en spreekt erg tot de verbeelding. Ook bewonderen zij dat het streepmotief in het hele gebouw is doorgevoerd, waaronder in het houten trappenhuis in het midden van het gebouw. De jury vindt het bewonderenswaardig hoe een mooie verhouding is gecreëerd van gevelbekleding ten opzichte van glasoppervlak. Door een strak ritme aan te houden in de gevelbekleding zijn de kozijnen achter de strepen weggewerkt en is een mooie afstand tussen de glasplaten en verdiepingsvloeren gerealiseerd. Ook binnen hebben de ruimtes mooie verhoudingen. Hierdoor ziet de jury zeker de mogelijkheid van woningen, zoals de opdrachtgever en architect ook beogen voor de toekomst.

Niet alleen het ontwerp, maar ook het proces dat achter Thonik schuilgaat wordt zeer gewaardeerd. De manier waarop een opdrachtgever en architect nauw hebben samengewerkt aan het ontwerp en dat de initiatiefnemer ook de eindgebruiker is van het gebouw. Thonik is een staaltje Amsterdamse rebelsheid, een statement voor de stad. De jury noemt het gebouw een mooi visitekaartje van het bedrijf; de functie wordt gedragen door de vorm.

10. Foeliestraat 2-4
Ronald Janssen Architecten, Buro Amsterdam

Aan de Foeliestraat moesten architect en opdrachtgever aan strenge eisen van de gemeente voldoen. De jury is echter van mening dat er veel bereikt is met zo weinig ruimte en bewegingsvrijheid in dit pand met 6 appartementen en de bedrijfsruimte op de begane grond.
De jury prijst het grote gevoel voor detaillering in de strakke, rastervormige, bakstenen gevel. De gevel weert ook de geluidsoverlast van de ingang van de IJ-tunnel pal voor de deur. Vernuftige penanten breken de geluidsgolven, voordat deze het glas bereiken. Daarnaast zijn de kozijnen, volgens de architect de zwakke schakels bij geluidswering, achter het bakstenen raster geplaatst waardoor er nog minder geluid doorkomt en gemaximaliseerd kon worden tot 80%.

De ramen aan de voorzijde van het pand kunnen weg worden geschoven en op die manier helemaal open. Achter de ramen in het huis staan een soort naar binnen gekeerde Franse balkonnetjes. Ook vinden ze het erg prettig dat aan de achterzijde van het gebouw balkonnetjes te vinden zijn, zo kunnen de bewoners toch nog ergens rustig buiten zitten. Daarnaast bewondert de jury de vernieuwingsdrang van architect en opdrachtgever. In het project wordt namelijk op innovatieve manier verwarmd door middel van groene palen; hierbij zijn de leidingen meegestort in de funderingspaal en onttrekken ze op deze manier warmte uit de bodem.

Eindoordeel

Na een mooie dag vol prachtige architectuur is het moment aangebroken voor de jury om een keuze te maken: wie wint de Publieksprijs van de Gouden A.A.P. 2021? Naast het beste gebouw qua architectuur, programma en omgeving, maakt de jury haar keuze tevens aan de hand van hun eigen vooropgestelde criteria: Moedigt het project ontmoeting aan? Dient het gebouw, indien mogelijk, verschillende functies of is hierop voorgesorteerd voor de toekomst? En is het betaalbaar voor verschillende gebruikers?

Al snel komt een aantal favorieten naar voren. De Rechtbank, Westbeat, Studio Thonik, Pontkade en Breehorn voldoen aan één of meerdere criteria. De Rechtbank wordt door de jury gezien als een prachtig immens project dat in de toekomst een herkenbaar monument zal worden en is daarmee van grote waarde voor Amsterdam. Zij zien Westbeat als een plek van ontmoeting, waar mensen uit verschillende culturen en groepen elkaar zullen treffen. Het karakter, de opvallende gevel en de visie van wat je kunt bereiken als er door en voor een eindgebruiker wordt ontworpen maken van Thonik een indrukwekkend statement. De mini-stad, zoals de Pontkade door hen wordt genoemd, is een prachtig geheel, dat uit veel verschillende delen en functies lijkt te bestaan en een voorbeeld kan zijn voor de toekomst. Aan de noodzaak om tot grote aantallen betaalbare en comfortabele woningen in Amsterdam te komen, is door de bouw van Breehoorn, ondanks het beperkte budget, duidelijk voldaan.

De jury meent dat er één project uitspringt dat zowel aan al hun criteria voldoet, én een lust is voor het oog. Het project zorgt voor verbinding, bevat woningen die betaalbaar zijn voor het middensegment, én bedient verschillende functies.

Westbeat vormt een letterlijke en figuurlijke overbrugging tussen twee stadsdelen. Het is op zoek naar verbinding tussen bewoners, bezoekers, werknemers en ondernemers. Het stelt ruimte beschikbaar voor kunst en cultuur, en biedt tegelijkertijd beschutting voor mensen die in rust willen werken. Het gebouw beantwoord aan de grote woningbouwopgave en is relatief betaalbaar. De hoge bogen binnen het gebouw zorgen voor een complete openheid in de begane grond en een deel van de eerste verdieping. Door de grote, open hal met verschillende hoogtes ontstaat er een mooie diagonale routing van de ene, naar de andere kant van het gebouw. Midden in het complex bevindt zich een mooie binnentuin, die als oase van rust fungeert voor de bewoners, op het kruispunt van twee drukke wegen. De bewoners hebben allen toegang tot de tuin en hebben er tevens vanuit hun appartementen uitzicht op. Vanuit de hal zijn tevens mooie boogvormige doorkijkjes naar de binnentuin gecreëerd, die eenheid brengen in het ontwerp.

Wanneer het publieke programma van Westbeat open mag voor bezoekers, wordt dit een nieuwe bruisende plek in Amsterdam.

De winnaar van de publieksprijs van de Gouden A.A.P 2021 is..

Westbeat
Studioninedots, Lingotto Ontwikkeling BV en Achmea Dutch Residential Fund!

De Amsterdamse Architectuurprijs 2021 wordt financieel mede mogelijk gemaakt door

Website by HOAX Amsterdam