arcam

Drie projecten weten de jury in het bijzonder te beroeren. Ten eerste het Nationaal Holocaustmuseum van Office Winhov en het Joods Cultureel Kwartier. Het is een project waarin urgentie, geschiedenis en vakmanschap samenkomen. Ook is er de August van Team V en Ymere. Een voorbeeldstellend project voor de meest urgente behoefte van de stad: betaalbare woningbouw. . Ten derde een project dat de buurt weet te verbinden met minimale ingrepen: Station Wildeman. Het Nationaal Holocaustmuseum is een project van de buitencategorie en de winnaar van de AAP 2025. De jury noemt het Nationaal Holocaustmuseum een project met grote urgentie en zeggingskracht. Het is een plek waar je móet zijn geweest – niet alleen vanwege de historische betekenis, maar ook omdat de architectuur het verhaal op indringende wijze ondersteunt. A

Alles is overwogen, maar niets schreeuwt: geen ego, maar dienstbaarheid aan het verhaal. De ingetogen vormgeving en de harmonie tussen inhoud en ruimte maken dat op deze plek het donker licht is geworden. De gevel van de voormalige kweekschool is respectvol herbouwd, met behoud van trappen en warme, eerlijke materialen die rust en bezinning oproepen. Transparantie in het ontwerp verbindt verleden en heden, zoals de zichtbare muur waar kinderen overheen klommen. Vooral de Hollandsche Schouwburg maakt diepe indruk: de architectuur raakt, confronteert en herinnert – dit is gebeurd, en het kan weer gebeuren..

De drie favoriete projecten van de publieksjury zijn Station Wildeman, De August, en De Nederlandsche Bank. Bij De Nederlandsche Bank is de jury diep onder de indruk van de transformatie van een gesloten bastion naar een open en uitnodigende plek. De slimme opbouw, de aandacht voor detail en de ruimte voor kunst en ambacht in een sector waar dat zelden voorkomt, maken De August tot een waardevolle en inspirerende toevoeging aan de stad.  Maar uiteindelijk is er één project dat de jury het meest raakt. Vanaf het moment dat de jury binnenstapt in Station Wildeman, voelen zij zich thuis, maar vooral enorme impact op de buurt. De warmte en gastvrijheid van de diverse gebruikersgroepen, en het verhaal van het project dat nauw verbonden is met de strijd en trots van de buurt, maken diepe indruk.

Volgens de jury is Station Wildeman een inspirerend project in een kwetsbaar gebied. Met meer van dit soort plekken zou Amsterdam een betere stad zijn. Met deze keuze wil de Publieksjury een krachtig signaal afgeven over het belang van leefbaarheid in álle delen van de stad. “Een hart in de buurt dat klopt” – met die woorden staan alle juryleden unaniem achter Station Wildeman als winnaar van de publieksjuryprijs.

Niet alleen nieuwbouw voedt het debat over de stad – ook bestaande plekken spelen een sleutelrol. Daarom besteedt Arcam sinds vorig jaar ook specifieke aandacht aan de ‘geleefde stad’. Dit jaar geeft de Programmaraad van Arcam hier invulling aan, met een krachtig pleidooi voor één genomineerd project dat volgens hen urgentie, voorbeeldkracht én maatschappelijk belang belichaamt: De August van Team V Architectuur in opdracht van Ymere. Dit project laat zien wat sociale woningbouw kan zijn: betaalbaar, mooi, veilig en met aandacht voor leefbaarheid en gemeenschapszin. Het project verraste de Programmaraad met zijn doordachte ontwerp, warme uitstraling en waardigheid voor bewoners. In een tijd van woningnood is het een inspirerend voorbeeld van hoe visie en samenwerking échte kwaliteit mogelijk maken – ook binnen volkshuisvesting.

Wat een bijzondere avond vandaag

En wat waardevol om met jullie allen, aan de hand van architectuur, de urgenties in de stad, het land en de wereld aan de orde te kunnen stellen.

We vieren vandaag twee schitterende winnaars met hun prachtige gebouwen, zo verschillend, maar beide midden in de maatschappij, en we warmen ons aan de hartenkreet van de Programmaraad om meer en betere woningbouw.

Ik dank de Programmaraad voor hun zorgvuldige selectie van de tien genomineerden, die allemaal op hun eigen manier een actualiteit en een realiteit aan een gebouw verbinden. Ik dank de jury’s die met eenzelfde zorgvuldigheid hun winnaars kozen.

Diezelfde actualiteit maakt ook dat ik graag het volgende nog wil zeggen. Het is een variant op het statement dat Arcam publiceerde na de rellen in de stad in november vorig jaar.

Amsterdam zou een stad moeten zijn, waarin iedereen zich beschermd, gezien en gehoord voelt. Amsterdam zou een stad moeten zijn, waar we ons kunnen uitspreken tegen genocide, vernieling, racisme en geweld. Arcam probeert in al haar programma’s eenzijdige perspectieven en dominante perspectieven over en in de stad te nuanceren, omdat we geloven in gelijke representatie, meerstemmigheid en ruimte voor elkaars standpunt. Samen met Programmaraad en team staan we voor een stad voor iedereen.

We zijn dankbaar, dat we genocide, toen, nu en morgen kunnen veroordelen, terwijl we ook steeds blijven stilstaan bij de verwoestende effecten die genocide en uitsluiting ook over meerdere generaties tot op de dag van vandaag met zich meebrengen. Architectuur is altijd onderdeel van een maatschappij en een context. Ik verbind aan deze winnaars graag de oproep aan jullie allen om ons af te vragen wat herdenken vandaag de dag voor jullie betekent. Wat het verleden voor de stad betekent. Hoe we in de toekomst kunnen herdenken, wie daarin een stem krijgen, en welke rol architectuur daarin kan spelen. En dat we dat gesprek blijven voeren.

Heel veel dank aan iedereen die meehielp deze prijs te organiseren, die bijdroeg aan de gesprekken in Pakhuis de Zwijger, aan alle genomineerden die zo vaak klaar hebben gestaan om hun project toe te lichten, en aan jullie allen in de zaal, die elke dag opnieuw architectuur maken, en daarin ook keuzes maken, mensen gelukkig maken, nieuwe verhalen, ondersteuning en perspectieven mogelijk maken.

Een hele fijne avond nog!

De Amsterdamse Architectuurprijs (AAP), uitgereikt door Architectuurcentrum Amsterdam, bekroont jaarlijks het beste gebouw van de stad – een project dat uitblinkt in ontwerp, vakmanschap en betekenis voor een gezonde, toegankelijke en leefbare stad. Arcam doet dat met het doel aandacht te schenken aan uitmuntende architectonische kwaliteit en de voorbeeldstellende bijdrage die gebouwen kunnen leveren aan een gezonde, toegankelijke en leefbare stad. Daarbij kijken we ook naar vooruitstrevend opdrachtgeverschap, innovatieve technologieën en slimme oplossingen voor ruimtelijke opgaven in de stad. Bij de AAP ligt de nadruk op het vakmanschap op, in en achter de gebouwen en hun betekenis voor de stad.

Zowel een vakjury als een publieksjury kiezen elk een winnaar uit tien genomineerde gebouwen. Deze selectie wordt samengesteld door Arcam en haar onafhankelijke Programmaraad, op basis van ruimtelijke kwaliteit, functie, spreiding over de stad en actuele opgaven. De juryleden gaan in gesprek met architecten en opdrachtgevers, bezoeken de gebouwen en stellen hun eigen beoordelingskaders op.

In de slotbeschouwing aan het einde van de avond stond directeur Indira van ’t Klooster even stil bij de betekenis van deze drie gebouwen in de huidige context. ‘We vieren vandaag twee schitterende winnaars, zo verschillend, maar beide midden in de maatschappij, en we warmen ons aan de hartenkreet van de Programmaraad om meer en betere woningbouw. Zeker in deze tijd, waarin landelijk beleid alle kanten op vliegt en ook woonbeleid soms ondoordacht en vluchtig wordt gemaakt, geeft het moed dat er mensen en organisaties zijn die zich sterk blijven maken om goede sociale woningbouw te maken. We zijn daarnaast dankbaar, dat we genocide, toen, nu en morgen kunnen veroordelen, terwijl we ook steeds blijven stilstaan bij de verwoestende effecten die genocide en uitsluiting ook over meerdere generaties tot op de dag van vandaag met zich meebrengen. Architectuur is altijd onderdeel van een maatschappij en een context. Ik verbind aan deze winnaars graag de oproep aan jullie allen om ons af te vragen wat herdenken vandaag de dag voor jullie betekent. Wat het verleden voor de stad betekent. Hoe we in de toekomst kunnen herdenken, wie daarin een stem krijgen, en welke rol architectuur daarin kan spelen. En dat we dat gesprek blijven voeren.’

De vakjury van de AAP 2025 bestaat uit Anouk Reintjens (ontwikkelingsmanager AM), Jarrik Ouburg (architect en mede-oprichter HOH architecten) en Peggy Brandon (Japanoloog en communicatiespecialist).

De driekoppige publieksjury wordt gevormd door Tisja Korthals Altes (onderzoeker en adviseur diversiteit en inclusie), Josephine Jongbloed (schrijver en creatief ondernemer bij Ommetje met Tom) en Peter Dieleman (trainer en coach sociale en psychische hulp).