Recht op ruimte in de stad
#7
De ochtendkrant bericht – op 4 mei nog wel – achtereenvolgens over een clash tussen bewoners en de uitbaters van een Poolse winkel in Roosendaal, villabewoners in Oegstgeest die statushouders willen beletten door hun sjieke parkje te lopen, en de ‘bevrijdingsposter’ van Baudet cs. Het zijn toevallige, maar alarmerende voorbeelden van mensen die elkaar geen ruimte gunnen, elkaars geschiedenis niet kennen en geen respect kunnen opbrengen voor de (aanwezigheid van de) ander in hun leefomgeving.
De tentoonstelling Safe Spaces – Recht op ruimte in de stad (open voor publiek zodra de richtlijnen dat toelaten) gaat over de vraag hoe tolerant Amsterdam (nog/echt/eigenlijk) is. De tentoonstelling sluit aan op de steeds scherper gevoerde identiteitsdiscussies en soms wringende ruimteclaims in de stad.
Dan bedoelen we niet het incidentele ruimtegebruik, zoals door de 1000 demonstranten die hun grondwettelijk recht gebruiken om te demonstreren, of – nog geen uur later – door de 12000 supporters bij de Johan Cruyff Arena die de ruimte nemen voor een feestje. Problematisch weliswaar, maar van een andere aard dan de bovengenoemde voorbeelden, die getuigen van exclusieve – anderen uitsluitende – ruimteclaims op basis van identiteit, gender, etniciteit en/of cultuur.
In Safe Spaces onderzoeken we het verschil tussen je veilig voelen en veilig zijn, de rol die ontwerp kan spelen bij het zichtbaar maken van identiteit, gender of etniciteit, en de maatschappelijke veranderingen die gaande zijn. Is de stad wel van iedereen? Kan iedereen veilig zichzelf zijn? De (architectuur)geschiedenis van Amsterdam laat een dubbelhartig beeld zien.
Pas sinds 1956 zijn vrouwen wettelijk financieel handelsbekwaam, maar al in 1928 bestond er een vrouwenbank op het Rokin. We besteden aandacht aan de ‘vrouwvriendelijke’ woningen van Lucia Hartsuyker-Curjel, het Afrikahuis/Casa Migrante van Joop van Stigt, de The Black Archives en de grote diversiteit in religieuze gebouwen en geloofsnetwerken sinds de 16e eeuw. Zo maken gebouwen maatschappelijke bewegingen en identiteiten in de stad zichtbaar.
Daartegenover staan minder fijne feiten. Hoewel Amsterdam al sinds het begin van de 20e eeuw plekken kende om openlijk samen te komen, werd homoseksualiteit nog tot diep in de jaren vijftig actief geregistreerd. In het progressieve sociale woningbouwklimaat van de jaren 70 van de vorige eeuw was voor een groeiende groep woningzoekenden uit Suriname nadrukkelijk geen plaats.
We nodigen de bezoeker uit om de patronen te ontdekken, en om zich heen te kijken in de stad van nu. In veel wijken vinden immers verbeten, maar lang niet altijd zichtbare, gentrificatieprocessen plaats. Goedkope, tijdelijke huisvesting aan randen van de stad reflecteert de status van vluchtelingen, statushouders en ongedocumenteerden. Werkplekken en ateliers worden naar de randen van de stad geduwd of door strikte regelgeving van hun autonomie ontdaan.
Als je dat allemaal ziet, zoek dan verder naar wat je niet ziet. Denk aan de toenemende hoeveelheid digitale gemeenschappen die de luwte opzoeken, omdat die meer bescherming en meer vrijheid bieden, maar die ook hun zichtbaarheid in de stad verkleint. Gendermainstreaming en etnisch profileren sluiten hele groepen in de publieke ruimte uit. In Safe Spaces ligt de nadruk op mensen die gezien willen worden, maar pas als we alle ruimtebehoeften een plek kunnen geven, kunnen we spreken van een eerlijke, open en veilige stad. Een stad waarin statushouders gewoon door een park mogen lopen en ook Poolse winkels een plek vinden.
Tentoonstelling Safe Spaces
Recht op ruimte in de stad
De tentoonstelling Safe Spaces – Recht op ruimte in de stad, is gratis te bezoeken bij Arcam zodra de coronamaatregelen toelaten dat doorstroomlocaties weer open mogen. Boek binnenkort je tijdslot via de eventpagina!
