Bankhoofdkantoor en museum
Aan de Oude Turfmarkt tegenover het Rokin, niet ver van het Muntplein, staat het Allard Pierson Museum. In dit archeologische museum van de Universiteit van Amsterdam zijn tentoonstellingen te zien over oude beschavingen van bijvoorbeeld Perzen, Grieken en Romeinen. Het museum is ondergebracht in een imposant gebouw dat op het eerste gezicht goed past bij de museumfunctie. Toch is dit gebouw van oorsprong geen museum maar een bank. In 1869 wordt het opgeleverd als hoofdkantoor van De Nederlandsche Bank, die er blijft zitten tot de ingebruikname van de huidige kantoren aan het Frederiksplein in 1968. Het gebouw is aangewezen als rijksmonument.
Verschil in kwaliteit met opvallende gevolgen
De Nederlandsche Bank wordt in 1814 opgericht door Koning Willem I en ondergebracht in enkele herenhuizen op de Oude Turfmarkt. Omdat deze behuizing al snel niet meer voldoet wordt omstreeks 1865 aan W.A. Froger de opdracht gegeven voor het ontwerp van een nieuw gebouw. Het naar Frogers tekeningen uitgevoerde bouwwerk is twee verdiepingen plus souterrain en zolder hoog. De symmetrische neo-classicistische gevel is voorzien van naar voren springende delen – zogenaamde risalieten – in het midden en aan de beide uiteinden. De entree bevindt zich in de linker hoekrisaliet. Wat opvalt is het kleurverschil tussen de onderste en bovenste helften van het gebouw. Dit heeft te maken met het gebruik van zandsteen van verschillende kwaliteit. De betere Bremer- of Oberkirchner zandsteen was nogal schaars waardoor het bovendeel van de gevel moest worden uitgevoerd in de van mindere kwaliteit Bentheimer zandsteen. In het fronton is een voorstelling te zien van twee vrouwen met een zeilschip en een locomotief. Deze beeldengroep is zo’n beetje de enige versiering in de verder sober uitgevoerde gevel.
Van bank naar museum
Na de verhuizing van De Nederlandsche Bank komt het gebouw in bezit van de Universiteit van Amsterdam, die het ter beschikking stelt aan het Allard Pierson Museum. In samenwerking met beeldend kunstenaar Dick Elffers en architect Jaap Schipper wordt het geschikt gemaakt voor zijn nieuwe bestemming en in 1976 door Prinses Beatrix als museum geopend. In de periode 2019 – 2020 is het gebouw in fasen opnieuw ingericht door Atelier PRO met als doel meer transparantie en een betere ontsluiting van zowel het gebouw, de collecties als van academische wereld naar het publiek en andersom.
Lieke Haan