Architectuur/Klimaat
#8
Wat is dat voor een architectuurklimaat, waarin een huurwoning voor een miljoen wordt verkocht? Waarin topambtenaren uitleggen dat een Ministerie van Ruimte overbodig is, terwijl een meerderheid in de Tweede Kamer en een groeiend draagvlak buiten de Tweede Kamer daar evident voorstander van is? Waarin beoogde voorzitters van architectenbranches worden aangewezen, publiekelijk uitleggen waarom toch maar niet, of beter wel? Waarin we wel naar de hoeren, maar niet naar musea mogen, om met Timo de Rijk te spreken?
En dan hebben we het nog niet eens over het échte klimaat. Over hoe architectuur en ontwerp kunnen bijdragen aan een duurzame leefomgeving. Zoals Do Janne Vermeulen dat voor ogen heeft bij Team V. Of Marleen van Driel bij Rijnboutt. En Nyasha Harper-Michon als arch-tivist. En Paul de Ruiter. Of de bevlogen architecten in de Academie van Bouwkunst-reeks: Beyond Peak Indifference. Om er maar eens een paar te noemen.
Klimaat lijkt groot en abstract, maar elk individu kan daar invloed op uitoefenen. Hoe groot een sociaal-ruimtelijk vraagstuk ook is, hoe complex de processen, hoe tegenstrijdig de belangen, uiteindelijk wordt op lokaal niveau een doorslaggevende beslissing genomen – de afgifte van de bouwvergunning kan een fatalistische, kortzichtige daad zijn, of het begin van een opwaartse beweging. (Deze overtuiging is ook de basis onder het immer ondergewaardeerde, maar belangrijke werk van Architectuur Lokaal)
Achter beide betekenissen van het woord ‘architectuurklimaat’ schuilt dan ook een lokaal netwerk van debatcentra, tentoonstellingsmakers, buurtactivisten, stakeholders en politici. Via architectuurcentra, stadsambassadeurs, actiecomités en erfgoedstichtingen zetten we ons in voor ruimtelijke kwaliteit. Zo spelen we allemaal een rol in de doorlopende dialoog tussen rijk, regio, stad en individu.
Eén keer per jaar doen we dat landelijk. Tijdens de Dag van de Architectuur. Dit jaar is het thema Architectuur/Klimaat.* Het programma is onderhoudend en laagdrempelig, maar de urgentie is groot. Want niet alleen het fysieke klimaat verandert. De pandemie laat zien hoe groot het belang is van goede publieke ruimte en groene, gezonde steden. Het woningtekort vraagt om grootschalige productie, duurzame oplossingen en technische innovaties én een rechtvaardige verdeling. De toenemende aandacht voor eigenaarschap en inclusiviteit leidt tot nieuwe ontwerpmethoden en nieuwe verhalen. Klimaatverandering staat ook niet los van mobiliteits- en energievraagstukken. In een maatschappij waarin alles met alles samenhangt, is integraal en discipline-overstijgend werken en denken cruciaal.
Met Floris Alkemade als onze ambassadeur, De Architect, PEP en het voltallige College van Rijksadviseurs openen we op 18 juni 2021 de landelijke manifestatie tijdens de Dag van de Jonge Ontwerper. Opdrachtgevers zoals Ymere, Synchroon, Stadgenoot en VORM onderzoeken samen met diverse gemeenten, acht architectuurcentra en ruim 100 jonge ontwerpers praktijkcases op het gebied van duurzaamheid en klimaat. In het weekend van 19 en 20 juni zijn er in ruim 20 steden in Nederland fietstochten, wandelingen en architectuurexcursies. Arcam legt dit jaar de nadruk op de sociaal-maatschappelijke aspecten van een gezond architectuurklimaat.
Het doel is de slagkracht van lokale architectuurinitiatieven, samen een wijdvertakt landelijk netwerk, te benutten via de Dag van de Architectuur. Dat doen we door via vrolijke, laagdrempelige publieksactiviteiten, ook bewustwording en debat rondom een actuele ruimtelijke opgave te bewerkstelligen. Zo bouwen we samen aan een architectuurklimaat dat niet alleen een podium heeft, maar ook daadwerkelijk een verschil kan maken.
* Het thema van de Dag van de Architectuur wordt vastgesteld door de Stichting Coördinatie Lokale Architectuurinitiatieven (CoLa), die in 2019 werd opgericht door Bas van der Pol (AiR Rotterdam), Gabriël Verheggen (ABC Haarlem) en Indira van ’t Klooster (Arcam Amsterdam). Het is een netwerk waarbij inmiddels veel architectuurcentra zijn aangesloten, en dat nadrukkelijk openstaat voor elk lokaal architectuurinitiatief. Het is een voortzetting een informeel netwerk: het Overleg Lokale Architectuurcentra (OLA) dat tussen 1996 en 2015 heeft bestaan. De inspiratiebron van dat netwerk was overigens De Werkgroep 5×5, een gezelschap van 5 wethouders, 5 architecten, 5 bestuurders, 5 bewonersvertegenwoordigers en 5 onafhankelijke critici. Het originele pamflet staat op pagina 58 en 59 van BOOST! De Werkgroep 5×5 stond aan de wieg van de eerste Architectuurnota in 1991.