arcam

We beginnen met de aanleiding van dit artikel. Op de Oudezijds Achterburgwal is zes jaar na de start van het project een 12 meter lange voetgangersbrug, geprint in 3D, officieel geopend. De brug is gemaakt van roestvrijstalen staven door zes-assige robotarmen uitgerust met lasapparatuur. De MX3D-brug is ontworpen door Joris Laarman Lab in samenwerking met MX3D, een technologiebedrijf dat mede door Laarman is opgericht, en ingenieursbureau Arup.

Het Alan Turing Institute en Arup hebben de constructie voorzien van een netwerk van sensoren waarmee de brug gegevens kan verzamelen en een digitale tweeling kan bouwen om de prestaties en gezondheid van de brug in de gaten te houden.

Zeventig jaar lang vormde de Gevlebrug, ontworpen door Piet Kramer, de overbrugging van de Oostertoegang naast Amsterdam Centraal. En vanaf 2001 nog eens twee decennia op een achterafterrein in de Coenhaven voor eventueel later hergebruik. En dat is gelukt! Sinds maart 2020 vormt de Gevlebrug in gerenoveerde staat één van de 15 bruggen die de kunstmatige eilanden in de nieuwe wijk Houthaven met elkaar verbindt.

Volgens architect Liesbeth van der Pol van Dok Architecten is de Lex van Deldenbrug ‘niet alleen een plek om overheen te lopen of te fietsen, maar ook om even stil te staan en om je heen te kijken wat er allemaal in de stad gebeurt’. Want dat er op deze plek veel gebeurt, staat buiten kijf! Een brug als plein dus.

Deze brug uit 2013 met warmgeel en -rood baksteen verbindt niet alleen de De Boelelaan en het Gerswhinplein met elkaar, maar ook de binnenstad en Buitenveldert.

De olifanten in dierentuin ARTIS hebben sinds 2017 een nieuw buitenverblijf gekregen. Om bezoekers oog in oog te kunnen laten staan met de olifanten is er een verdiepte brug in het water aangelegd.

De bijzondere brug is ontworpen door Dingeman Deijs architects en is 55 meter lang. De brug is ingepast in de bestaande route door het dierenpark. Het pad is in gebogen vorm aangelegd en bestraat met klinkers. De brug brengt de bezoeker tot onder het waterniveau, waar een cortenstalen rand het water tegenhoudt. Door wind en regen of zwemmende olifanten kan het water over deze rand stromen!

We blijven nog even in het dierenrijk met de Nijlpaardenbrug uit 1987, op steenworp afstand van de Olifantenbrug. Misschien kunnen we deze ophaalbrug over het Entrepotdok wel een Gesamtkunstwerk noemen.

Het ontwerp is van Dirk Sterenberg, met in de constructie een bovenbouw die al elders in gebruik was geweest, een noodzaak vanwege de toenmalige crisisjaren. De naam was voorgesteld door huisarts Alexander van den Boogert, oprichter van het gezondheidscentrum Oostelijke Eilanden, die had gelezen dat vele duizenden jaren geleden nijlpaarden in de buurt van Artis hadden rondgelopen. En grafisch ontwerper Piet Schreuders ontwierp het lettertype, verwerkt in een afbeelding van een nijlpaard. Door de kleuren geel, rood, blauw en zwart krijg je er een heerlijk jaren 80 gevoel bij!

Een opvallende verschijning met een sterk staaltje ingenieurschap! De Marie Skłodowska-Curiebrug, sinds maart 2018 te vinden over de Ringdijk van de Valentijnkade naar het Amsterdam Science Park, kan door een hydrolyse pomp handmatig worden bediend.

Niet dat de brug dichtgaat voor voetgangers en fietsers. De waterkerende deur kan met hoogwater juist het water in de Ringvaart afsluiten. Op de rode waterkerende toldeur die het fietspad van het voetpad scheidt, lees je het woord Science Park.

De automatisering van de brugbediening in Amsterdam betekende dat de gebouwen waarin de analoge bediening is ondergebracht, overbodig werden. Space&Matter initieerde aan de vooravond daarvan de tentoonstelling ‘Sweets: overview, insights, outlook’ bij Arcam in 2013. Het resultaat? Een one-of-a-kind hotel in elk van de 28 brugwachtershuisjes onder de naam Sweets Hotel.

Technisch gezien gaat het hier dus niet om de bruggen, maar samen bieden deze brughuisjes een romantisch en fascinerend verhaal van de stedelijke geschiedenis van de stad. Een geschiedenis die diep verbonden is met haar waterwegen: vanaf het begin van de 20ste eeuw, toen de Dienst Publieke Werken van Amsterdam besloot een stadsbrede esthetiek te verweven in straatmeubilair en bruggenwerken, tot aan de huidige brutalistische en hightech brughuisjesontwerpen uit de naoorlogse periode.

We raden aan om eens een rondje te fietsen langs alle huisjes!

Op het eerste gezicht zie je een touwbrug, maar kijk je goed, dan zie je in het Rembrandtpark de eerste betonnen hangbrug van Nederland!

Deze spanbandbrug, met een overspanning van 20 meter, vormt sinds januari 2018 een nieuwe verbinding tussen twee wandelpaden vlakbij de ingang van het park vanaf de Lelylaan. De bijzondere constructie is een antwoord op de drassige bodem van het Rembrandtpark. In kunstzinnig en bouwkundige betekenis een waar kunstwerk!

Een vreemde eend in de bijt in dit lijstje misschien, maar door de recent opgeleverde fietsenstalling op het Leidseplein naar ontwerp van ZJA heeft het plein ook weer zijn oude brug terug.

Door de inspanningen van kunstenaar Hans van Houwelingen is de rechterkant van de ingang van de stalling een exacte kopie van de brug die Amsterdamse School-architect Joan van der Mey (1878-1949) hier maakte. Met tekeningen uit het archief van Monumentenzorg is de brug steen voor steen nagemaakt. Links vind je een muur, ook ontworpen door van Houwelingen, die eerder doet denken aan een stuwdam.

“Als je de trap afgaat, krijg je meteen het gevoel dat je de gracht inloopt. De brugleuningen zijn ook verschoven ten opzichte van elkaar, alsof er een aardverschuiving is geweest”, vertelt de ontwerper aan Het Parool.

In 2016 had driekwart van de bijna 1700 bruggen geen officiële naam. Deze bruggen konden toen met inzendingen worden vernoemd naar Amsterdammers die veel hebben betekend voor de stad of naar andere bijzondere mensen. De Ad Grimmonbrug (voorheen brug 1915 uit 1991) op Cruquiuseiland is een voorbeeld van zo’n inzending.

Interieurarchitect Ad Grimmon was onder meer werkzaam voor de Dienst Publieke Werken van de gemeente Amsterdam. Populair in zijn tijd, maar toch in de vergetelheid geraakt. Door een toevallige ontdekking van zijn nicht werd het werk van Grimmon weer in de spotlights gezet door oprichting van het Archief Grimmon, en brachten zij met succes de naamsvermelding tot een feit!

Doet het ontwerp met die gele balustrade je ergens aan denken? Dat kan! Het is van dezelfde ontwerper als de Nijlpaardenbrug, Dirk Sterenberg.