“Er is nooit niets” – Terugblik op de More Than Human workshop in Holendrecht

20.02.24 Arcam

“Amsterdam heeft niet één miljoen, maar negen miljard inwoners”, voormalig Architect in Residence Thijs de Zeeuw zei het al. De stad wordt bewoond door uiteenlopende dieren, planten en (in minderheid) mensen. Eind januari 2024 organiseerden Team W. en Arcam de workshop “More than Human” in Holendrecht, waarin we onderzochten hoe de openbare ruimte (niet) bijdraagt aan ecologische kwaliteit. De deelnemers leerden hoe ecologische waarden en kansen kunnen worden gevonden en vastgelegd op een zogenaamde zachte kaart.

De workshop werd geleid door Edith Winkler en Nadia Pepels. Onderdeel was een ecologische fieldtrip door het centrumgebied van Holendrecht, onder leiding van ecoloog André Baerdemaker van Bureau Stadsnatuur. Ook al is het winter, een periode waarin de natuur zich terugtrekt, alsnog zijn er veel interessante verhalen te vertellen. Waar schuilt de Vuurgoudhaan ’s nachts en bij slecht weer? En hoe beïnvloedt het licht van lantaarnpalen het leven van vleermuizen tijdens de lange donkere dagen?

De deelnemers noteerden wat hen opviel tijdens de wandeling  met kleine tekeningen en quotes. Deze notities werden toegevoegd als extra laag aan een geografische kaart van Holendrecht. Vervolgens keken we gezamenlijk naar kansen en (ontwerp)oplossingen die het ecosysteem ondersteunen en versterken.

In de natuur hangt alles met elkaar samen; die verbindingen werden gemarkeerd met een groene draad, te zien op de foto.

Lessons learned
  • Van onbekend maakt onbemind naar bekend maakt bemind. Zorg ervoor dat planners, architecten én buurtbewoners het bestaande ecosysteem leren kennen en de waarde ervan inzien. Fieldtrips zijn een goede methode om een relatie op te bouwen met een plek.
  • We lijden aan natuurblindheid. We gaan meestal voorbij aan de flora en fauna om ons heen en zijn vergeten wat zij nodig hebben om te kunnen (over)leven. We zouden onze positie kunnen veranderen van heerser naar caretaker: verzorger van het ecosysteem vanuit een meer gelijkwaardige positie.
"We lijden aan natuurblindheid"
  • Van strakke en harde overgangen naar zachte en geleidelijke overgangen tussen ‘menselijk’ groen en ‘natuurlijk’ groen. Waarom moet een gazon altijd en op alle plekken in de wijk strak gemaaid zijn? Een meer gelaagde opbouw in combinatie met het met rust laten van sommige plekken biedt vestigingskansen voor de natuur.
  • De mobiliteitsvraag ‘hoe komt je daar?’ geldt ook voor natuur: zorg ervoor dat ecologische plekken (ecohubs) in de stad op elkaar aansluiten zodat fauna er kan komen en kan overleven door alle seizoenen heen.
    Ontwerpen is niet altijd de oplossing, wat de ontwerper/mens wel kan doen, is kansen creëren. Door ‘de deur open te zetten’ en ruimte te laten, kan de natuur zich vestigen en het ecosysteem zich ontwikkelen.
  • Kijk naar problemen in de wijk (bijvoorbeeld overlast van ratten) en onderzoek hoe het ecologische netwerk op een natuurlijke manier kan bijdragen aan meer evenwicht. Een gezond ecosysteem met voldoende biodiversiteit en natuurlijk voedsel in combinatie met het terugdringen van zwerfafval helpt daarbij.

De originele zachte kaart van Holendrecht, gemaakt door Team W. is in de Arcam galerie te bezoeken tot en met 24 maart.

Website by HOAX Amsterdam