arcam

Slow How toont voorbeelden in de stad waar alternatieve uitgangspunten voor gebiedsontwikkeling domineren. Denk aan Ruigoord waar ruimte voor artistiek experiment voorop gaat, het Marineterrein dat innovatie en duurzaamheid als belangrijkste speerpunt heeft en de Kop van Java waar het behoud van leegte de leidraad is. En in Holendrecht onderzocht Team W. hoe ecologische waarden zich kunnen ontwikkelen vanuit wat er al is. Allemaal kansen die ontstaan door niet fast-forward te ontwikkelen.

BOOM Landscape reflecteerde op hun eigen plan voor de Sluisbuurt op Zeeburgereiland, dat als ‘schone zandvlakte’ op hun ontwerptafels kwam. Ze doken de geschiedenis in en ontdekten hoe veel historie in gebruik en natuur met de tijd is verdwenen. Het bleek dat op deze plek lange tijd de culturele vrijplaats Blijkmeer heeft bestaan, die groen hoog in het vaandel had. Met behulp van het gedachtegoed van beeldend kunstenaar en landschapsarchitect Louis Le Roy en Midjourney AI bracht BOOM Landscape het verleden en het verwilderde groen terug in een hypothetisch plan voor de Sluisbuurt.

Voor de gebiedsontwikkeling van Sloterdijk heroverwoog Caro van de Venne (architect en partner bij Nudus) hun plan. Sloterdijk kenmerkt zich door dominante infrastructuur. De Langzame Legenda-waarden kunnen bijdragen aan het overbruggen van harde grenzen. Nudus herijkte deze legenda door de waarden in te delen op basis van zintuigen – geluid, beweging, stilte, zicht, smaak, geur en tast – en paste deze toe op het plan. Zo krijgt iedere hoek van Sloterdijk een andere beleving en is er ruimte voor een diversiteit aan kwaliteiten.

Het Masterplan Schinkelkwartier werd opnieuw onder de loep genomen door Ivar Branderhorst (partner bij ZieglerBranderhorst). Hoe gaat het bureau om met stilstand, rust, versnelling en tijdelijkheid in het plan? Voor een groot deel lijkt de Langzame Legenda al onderdeel te zijn in het plan, dat zich kenmerkt door een adaptief karakter. Hierdoor is ruimte om bij te sturen in de behoeften en kansen die zich zullen voordoen bij de transformatie van het Schinkelkwartier van werkgebied naar stadswijk.

“Vastgoed en infrastructuur zijn de meest destructieve sectoren voor de ecologie, na de energiesector.” aldus Federico Savini (Associate Professor Environmental Planning, Institutions and Politics aan de UvA). Het antwoord ligt volgens Savini in ‘Degrowth’, ofwel ontgroeien in het Nederlands. Dit betekent dat we slimmer om moeten gaan met grondstoffen en bestaande gebouwen en materialen. Ook moeten we ons niet te veel laten verleiden door de groene economie die volgens Savini alsnog een grote impact op de aarde heeft, alleen is het minder zichtbaar. Denk hierbij aan de overstap van fossiele brandstoffen naar elektra. De winning van grondstoffen voor batterijen is bijvoorbeeld erg destructief voor het lokale milieu waar de winning plaatsvindt.

De Degrowth-theorie houdt zich twee beginselen voor die op een democratische en gelijkwaardige manier moeten plaatsvinden: een sociaalpolitieke transitie naar het vermindering van activiteiten die impact hebben op het klimaat en die sociaal vervreemdend zijn; en een geplande toename aan activiteiten die het ecosysteem en het sociale welzijn steunt en verbetert, beginnend bij de basisbehoeften zoals zorg, educatie, gezondheid en cultuur.

Deze theorie heeft verwantschap met vele waarden uit de Langzame Legenda.  Door terug te grijpen op de basisbehoeften kunnen steden verder groeien, zonder dat het ten koste gaat van de sociaal-maatschappelijke waarden.

Het gedachtegoed van de Langzame Legenda en de Degrowth theorie zien we ook terug in de aanpak van de Baaibuurt op Zeeburgereiland. Het Baaibuurt Collectief (bestaande uit bewoners en gebruikers) onderzoekt in samenwerking met professionals zoals architectenbureau Raumplan de mogelijkheden van een alternatief plan voor de ruimtelijke ontwikkeling van de buurt. In een brief aan het College van Burgemeesters en Wethouders doen zij een oproep aan een herziening van de plannen en  om de wensen van lokale gemeenschappen centraal te stellen.

Arcam nodigt stedenbouwers, architecten en planners uit het Slow-How-gedachtengoed in de praktijk te brengen en ruimte te maken voor locatiespecifieke sociale, culture en natuurlijke waarden.