Policy and Privacy: Perspectieven van de kandidaten voor de gemeenteraadsverkiezingen

#17

16.03.22 Indira van 't Klooster

Overal worden data verzameld: als je met je pinpas betaalt, incheckt met je OV-chipkaart, of een QR-code volgt op een reclamebord. Ethische vraagstukken, techniek, beleid en ontwerpoplossingen komen samen in de hedendaagse surveillancemaatschappij. In het kader van de tentoonstelling Private_Eye_Butler_Spy gingen Tom van Arman en Indira van ’t Klooster op zaterdag 12 maart 2022 in gesprek met de woordvoerders privacy en persoonsgegevens van vier politieke partijen die meedoen aan de Amsterdamse gemeenteraadsverkiezingen: Bij1, GroenLinks, D66 en Volt.

Hoofdvraag van de middag: Welke kansen en risico’s brengen technologische ontwikkelingen in de ‘smart city’ met zich mee op het gebied van privacy in de publieke ruimte? En hoe kunnen raadsleden daar lokaal invloed op uitoefenen?

Max Kortlander (onderzoeker bij de Waag) is door omstandigheden afwezig, maar heeft vooraf zijn zorgen overgedragen. Ze zijn samen te vatten in drie vormen van ‘verlies’.

– Het verlies van ‘unmediated interaction’ – vormen van intermenselijk contact zonder dat er moderators, platforms of meeluisteraars aanwezig zijn;

– Het verlies van ‘shared realities’ – een gedeelde werkelijkheid waarin we ons allemaal bevinden, op schoolpleinen, in parken, huizen of kantoren, alle ruimtes die niet virtueel of besloten zijn, alle websites of platforms die geen wachtwoord of ballotage vereisen

– Het verlies van ‘truly public spheres’ – je denkt dat je gewoon over straat loopt, maar je wordt toch geregistreerd. Dat kan een Teslacamera zijn, een intelligente deurbel, of een andere vorm van groeiende particuliere surveillance die je soms zelf niet eens door hebt.

 

Tom van Arman onderschrijft die zorgen. Amsterdam is de stad met de hoogste cameradichtheid in Nederland, bijna 100 per vierkante kilometer. Ter vergelijking: in Rotterdam zijn dat er 42. In Vlissingen: 1. Afgezet tegen het aantal inwoners per m2 zien de cijfers er weer anders uit. Dan zijn juist Vlieland en Haarlemmermeer koplopers. Of die getallen echt kloppen, is overigens maar de vraag. Lang niet alle gemeente registreren hun camera’s netjes bij de politie. Dat doet Amsterdam, sinds december 2021, wel. Daarmee zijn weliswaar de publieke camera’s in kaart gebracht, maar bedrijven blijven nogal achter. Hij stelt dat ontwerpers maar zeer ten dele in staat zijn om de complexe ruimtelijke opgaven van de smart city in hun ontwerpen te betrekken, mar ziet daar wel veel kansen.

De aanwezige raadsleden herkennen het geschetste beeld. Hoe kunnen politieke partijen de privacy borgen en wat vinden zij belangrijk voor de komende jaren? We gingen in gesprek met vreer Verkerke (fractievertegenwoordiger van Bij1), Suleyman Aslami (kandidaat-raadslid bij D66), Itay Garmi (kandidaats-raadlid bij VOLT) en Elisabeth IJmker (raadslid en woordvoerder digitale stad bij GroenLinks)

Van alle partijen aanwezig heeft Bij1 de meest overzichtelijke standpunten. Om de privacy te bewaken, hebben ze drie strategieën:

– Bestanden worden niet gekoppeld en etnisch profileren is niet toegestaan

– Dataverzameling en bewakingstechnologie worden teruggedrongen

– De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) wordt aangescherpt en er komt onafhankelijk toezicht op dataverzamelingen.

GroenLinks is minder bondig in de formuleringen, maar heeft een aanzienlijk trackrecord opgebouwd de afgelopen vier jaar, met het algoritmeregister, de vergeet-mij-knop, de meldplicht sensoren en de start van het Digital Rights programma zijn concrete acties.

D66 heeft als enige partij hier aanwezig geen apart hoofdstuk over dit onderwerp opgenomen in het verkiezingsprogramma. ‘Een omissie’, beaamt Suleyman Aslami, ‘maar we doen veel aan het tegengaan van de ongebreidelde groei van de platformeconomie [dark stores, AirBNB, Meta, red] om privacy en legitimiteit te waarborgen.’

VOLT concentreert zich in haar verkiezingsprogramma vooral op digitale inclusie en cybersecurity. Het programma is op dit thema niet specifiek op Amsterdam gericht, maar zet wel vol in op de mogelijkheden om vanuit Brussel platforms en bedrijven aan banden te leggen.

Iedereen is het er over eens dat er vooral nog heel veel niet is geregeld. Dat gaat ten koste van de privacy van burgers. Toch zijn er wel degelijk zaken die lokaal kunnen worden aangepakt. Het ‘tracken’ van burgers kan verder aan banden worden gelegd en het is belangrijk om verschillende kennisdomeinen aan elkaar te koppelen. De workshops van Tom van Arman kunnen het digitale en smart city bewustzijn van ontwerpers verder aanwakkeren.

Het allerbelangrijkst is wellicht de rechten en plichten van camera’s en sensoren in de publieke ruimte preciezer moeten worden gedefinieerd. Wie bewaakt de grens tussen bulkdata in het algemene belang en persoonlijke data voor commercieel gewin? Is wel goed vastgelegd op welke manier commerciële partijen data mogen verzamelen, opslaan en verwerken? Is het wel mogelijk daar goed toezicht op te houden?

We beloven elkaar plechtig om na de verkiezingen door te praten.

Meer lezen en zien

Wil je weten op welke thema’s Arcam nog meer in gesprek ging met raadsleden?

Indira van ’t Klooster sprak in Pakhuis de Zwijger en in een column over wat er moet gebeuren om een een natuurinclusieve, klimaatbestendige leefbare stad mogelijk te maken. Bij het Ruimtedebat op 23 februari stonden werkgelegenheid en woningbouw op de agenda. En hier kan je teruglezen en -kijken wat Arcam de kandidaat-raadsleden in de MRA tijdens de ‘Amsterdam Kiest X Ruimte! Ruimte! Ruimte!-avond bij Pakhuis de Zwijger voorlegde om een bereikbare, betaalbare en inclusieve metropool te worden.

Website by HOAX Amsterdam